مقدمه
به منظور تحقق «عدالت آموزشی» در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی و تحقق امر خطیر شناسایی، هدایت و تربیت صاحبان استعدادهای برتر برای پرورش نخبگان آینده کشور؛ در چارچوب اسناد بالادستی به ویژه سند ملی نخبگان و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، اساسنامۀ «سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان» به شرح ذیل به تصویب رسید:
فصل اول: کلیات
ماده ۱: شخصیت حقوقی و نام
سازمان دارای شخصیت حقوقی مستقل است و به صورت مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی دولتی وابسته به وزارت آموزش و پرورش و منحصراً بر اساس مقررات این اساسنامه اداره میشود. نام سازمان عبارت است از «سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان» که از این پس در این اساسنامه بهاختصار «سازمان» نامیده میشود.
ماده ۲: هدف
هدف از تأسیس سازمان، عبارت است از تعیین خطمشی، برنامهریزی، پشتیبانی و نظارت بر شناسایی، هدایت و تربیت استعدادهای برترکشور در دورۀ تربیت رسمی و عمومی.
ماده ۳: وظایف
1- شناسایی و فراهم آوردن زمینههای رشد و ارتقای فرهنگی، پژوهشی و علمی استعدادهای برتر دانشآموزان در سراسر کشور
2- برنامهریزی مناسب برای حضور دانشپژوهان کشور در عرصههای علمی پژوهشی جهانی
3- تقویت معرفت و تربیت دینی، اعتلای هویت اسلامی ـ ایرانی و ارتقای دلبستگی ملی دانشآموزان صاحب استعدادهای برتر
4- هدایت تحصیلی و شغلی دانشآموزان صاحب استعدادهای برتر برای رفع نیازها و اولویتهای علمی، فناوری، فرهنگی، ادبی، هنری و مدیریتی کشور
5- شناسایی، حمایت و استفاده از روشهای بهرهمندی از ظرفیت نهادهای مردمی و غیردولتی واجد شرایط به ویژه فارغالتحصیلان سمپاد
6- حمایت از پژوهشهای علمی در زمینههای مربوط به شناسایی و پرورش دانشآموزان صاحب استعدادهای برتر
7- آموزش و ارتقای توانمندی کارشناسان و معلمان در راستای شناسایی و پرورش دانشآموزان صاحب استعدادهای برتر
8- تألیف، تدوین و انتشار آثار مکتوب و محصولات چندرسانهای آموزشی برای ارتقای سطح علمی معلمان و دانشآموزان صاحب استعدادهای برتر
9-کمک به تأمین امکانات مادی و کمکآموزشی برای دانشآموزان مستعد محروم و وابسته به خانوادههای کم بضاعت و مستضعف
فصل دوم: ارکان
ماده 4: ارکان
سازمان دارای ارکان زیر است:
1- هیأت امنا.
2- رئیس سازمان.
ماده 5: هیأت امنا
هیأت امنا، عالیترین مرجع سازمان در زمینۀ تعیین خطمشیها و تصمیمگیریهای کلان و دارای کلیۀ اختیارات قانونی در حدود اهداف و وظایف سازمان و ادارۀ امور آن است. ریاست هیأت امنا بر عهدۀ وزیر آموزش و پرورش است.
ماده 6: ترکیب هیأت امنا
1- وزیر آموزش و پرورش (رئیس هیأت امنا)
2- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا معاون ایشان
3- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا معاون ایشان
4- دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی
5- معاون علمی و فناوری رئیس جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان
6- رئیس سازمان برنامه و بودجه یا معاون ایشان
7- یک نماینده از مرکز مدیریت حوزههای علمیه
8- دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش
9- رئیس سازمان (دبیر هیأت امنا)
10 الی 13- دو نفر از شخصیتهای علمی و فرهنگی کشور و دو نفر از فارغالتحصیلان مدارس سمپاد.
تبصره 1: اعضای حقیقی (ردیف 10 الی 13) به پیشنهاد رئیس و اعضای هیأت امنا و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و با تصویب این شورا به مدت چهار سال انتخاب خواهند شد. انتخاب مجدد اعضای حقیقی بلامانع است.
تبصره 2: یک نفر از شخصیتهای علمی و فرهنگی کشور و یک نفر از فارغالتحصیلان مدارس سمپاد مذکور در بند 10 الی 13 از میان بانوان انتخاب میشوند.
ماده 7: وظایف هیأت امنا
1- تأیید رئیس سازمان که از سوی وزیر آموزش و پرورش پیشنهاد میشود
2- تعیین خط مشیهای سازمان
3- بررسی و تصویب برنامههای راهبردی بلندمدت، میانمدت و کوتاه مدت، بودجه و ترازنامۀ سالانۀ سازمان
4- تصویب ساختار و نمودار سازمانی، ضوابط مالی و معاملاتی و آییننامهها و دستورالعملهای اجرایی سازمان
5- بررسی و تأیید مقررات و آییننامههای خاص آموزشی و پرورشی مربوط به شناسایی و پرورش دانشآموزان صاحب استعدادهای برتر بهویژه مدارس استعدادهای درخشان
6- تصمیمگیری در مورد عضویت سازمان در مجامع و سازمانهای بینالمللی
7- نظارت بر حسن اجرای مفاد اساسنامۀ سازمان و برنامههای مصوب
8- پیشنهاد اصلاح یا تغییر مفاد اساسنامه به شورای عالی انقلاب فرهنگی
9- بررسی و اتخاذ تصمیم در مورد پیشنهادهای رئیس سازمان یا پیشنهادهایی که از جانب دستکم سه نفر از اعضای هیأت امنا ارائه شده باشد.
10- انتخاب حسابرس و استماع گزارش سالانه
ماده 8:
جلسات عادی هیأت امنا، حداقل سالی دوبار، به دعوت رئیس هیأت امنا تشکیل میشود. جلسات با حضور حداقل دو سوم از اعضای هیأت امنا رسمیت مییابد و تصمیمات با رأی موافق اکثریت اعضای حاضر در جلسه معتبر است.
تبصره: جلسات فوقالعادۀ هیأت امنا برحسب ضرورت، با پیشنهاد رئیس سازمان یا رئیس هیأت امنا و یا سه نفر از اعضای هیأت امنا و با دعوت رئیس هیأت امنا تشکیل میشود.
ماده 9:
مصوبات هیأت امنا، با امضای رئیس هیأت امنا جهت اجرا به سازمان و در صورت ضرورت به دیگر زیرمجموعههای وزارت آموزش و پرورش ابلاغ میشود.
ماده 10: رئیس سازمان
رئیس سازمان که بالاترین مقام اجرایی سازمان است، به پیشنهاد وزیر آموزش و پرورش و تأیید هیأت امنا انتخاب و با حکم وزیر آموزش و پرورش برای مدت ۴ سال منصوب میشود. رئیس سازمان باید دارای صلاحیت اخلاقی، علمی، آموزشی و اجرایی باشد.
ماده 11: وظایف رئیس سازمان
1- اداره و هدایت امور سازمان و نظارت بر حسن اجرای فعالیتهای آن در چارچوب اساسنامه، ضوابط و مقررات مصوب هیأت امنا
2- نصب و عزل در چارچوب آییننامههای مصوب سازمان با رعایت قوانین و مقررات
3- تهیه و تنظیم برنامه و بودجۀ سالانۀ سازمان و ارائه آن در جلسات هیأت امنا
4- تهیه و تنظیم ضوابط اداری و مالی، آییننامهها و دستورالعملهای اجرایی و مقررات و آییننامههای آموزشی و پرورشی سازمان و ارائه آن در جلسات هیأت امنا
5- نمایندگی سازمان در کلیۀ مراجع اداری و قضایی با حق توکیل غیر برای استیفای حقوق سازمان در حدود مقررات
6- حفظ و حراست اموال و داراییهای منقول و غیرمنقول سازمان
7- ارائه گزارش سالانه از فعالیتهای سازمان به هیأت امنا
8- ارائه ترازنامه و صورت منابع و مصارف سالانه سازمان به هیأت امنا
9- پیشنهاد اصلاح یا تغییر مفاد اساسنامه به هیأت امنا و پیگیری آن پس از تأیید هیأت امنا برای تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی
10- پیگیری و اجرای سایر مصوبات هیأت امنا
11- امضای کلیه اسناد و اوراق تعهدآور سازمان
فصل سوم: امور مالی
ماده 12: بودجه و منابع مالی
بودجه سازمان از محل ردیفهای بودجه کل کشور و کمکها و هدایای اشخاص حقیقی و حقوقی، اعم از دولتی و غیردولتی، تأمین خواهد شد.
تبصره ۱: سازمان میتواند از محل منافع حاصل از موقوفات در نظر گرفته شده برای امور صاحبان استعدادهای برتر، برای برنامههای حمایتی و هدایتی خود استفاده نماید.
تبصره ۲: دستگاههای اجرایی میتوانند در قالب مقررات قانونی مورد عمل، قسمتی از اعتبارات یا درآمد اختصاصی سالانۀ خود را برای کمک به سازمان اختصاص دهند.
تبصره ۳: هدایای شخصیتهای حقیقی و حقوقی به سازمان و درآمدهای حاصل از فعالیتهای مؤسسات و مراکز وابسته به سازمان و نیز مبالغی که به پیشنهاد رئیس سازمان و تصویب هیأت امنا از دانشآموزان و کارآموزان و سایر افرادی که به آنها خدمتی ارائه میشود اخذ میگردد، بهعنوان درآمد اختصاصی تلقی شده و مطابق آییننامۀ مالی سازمان هزینه خواهد شد.
ماده 13: معافیت از مقررات عمومی
سازمان براساس آییننامهها و مقررات مالی و معاملاتی خاص مصوب هیئت امنا، بدون الزام به رعایت قانون محاسبات عمومی و سایر قوانین و مقررات مالی و معاملاتی اداره خواهد شد.
فصل چهارم: سایر مقررات
ماده 14: اموال و داراییها
اموال منقول و غیرمنقول و داراییها و حقوق و سایر امکانات سازمان، متعلق به دولت است که درصورت انحلال سازمان، به وزارت آموزش و پرورش تحویل خواهد شد.
تبصره 1: انحلال و یا ادغام سازمان با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی امکانپذیر خواهد بود.
تبصره 2: هرگونه انتقال و جابهجایی اموال منقول و غیرمنقول سازمان به سایر نهادها، باید قبلاً به تصویب هیأت امنا برسد.
ماده 15:
به منظور پشتیبانی علمی و تخصصی از سازمان و تأمین خدمات پژوهشی، آموزشی و پرورشی مورد نیاز، باشگاه دانشپژوهان جوان بهصورت موسسهای غیر دولتی و هیأت امنایی و براساس اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرف مدت شش ماه از تاریخ ابلاغ این اساسنامه تأسیس و اداره خواهد شد.
ماده ۱6: اصلاح یا تغییر اساسنامه
هرگونه اصلاح یا تغییر در مفاد این اساسنامه، فقط از طریق راهکارهای ذیل انجام میپذیرد:
1- به پیشنهاد و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی
2- به پیشنهاد هیأت امنای سازمان و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی
ماده 17:
این اساسنامه مشتمل بر یک مقدمه، ۴ فصل، 17 ماده و 8 تبصره، در جلسۀ 813 شورایعالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.