الف ) الزامات عمومی
ماده ۲۶۱: آتشبار باید دوره آموزشی لازم را گذرانده و صلاحیت وی توسط سازمانهای ذیصلاح تأیید شود.
ماده ۲۶۲: هر آتشبار باید دفتر مخصوصی جهت ثبت مقدار مواد منفجره دریافتی و مصرفی داشته باشد. پس از اتمام هر دفتر، آتشبار باید آن را به سرپرست معدن تحویل داده و حداقل تا ششماه نگهداری شود.
ماده ۲۶۳: بکار بردن باروت در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده ۲۶۴: قراردادن ماده منفجره در مجاورت برف، یخ و آتش ممنوع است.
ماده ۲۶۵: بکار بردن مواد منفجره یخ زده یا فاسد ممنوع است.
ماده ۲۶۶: بکـار بردن فـتیلهای که حتی یـک بار رطوبت به آن نفوذ کرده و یا تحت تأثیر حرارت و برودت قرار گرفته و یا به نحو دیگری مشخصات فنی خود را از دست داده باشد، ممنوع است.
ماده ۲۶۷: پیدا شدن یا مفقود شدن مواد منفجره و دستگاه آتش کن در داخل یا خارج معدن باید فوراً به سرپرست معدن گزارش شود.
ماده ۲۶۸: آتشباری فقط با خرجگذاری در چال مجاز بوده و استفاده از مواد منفجره در خارج از چال ممنوع است.
ماده ۲۶۹: قبل از استفاده از هر صندوق به منظور اطمینان از سالم بودن فتیله و همچنین آگاهی از سرعت اشتعال آن باید از آن نمونه برداری و آزمایش شود.
ماده ۲۷۰: امحاء مواد منفجره فاسد باید منحصراً توسط مسئولین ذیربط و با رعایت اصول ایمنی مربوط به مخاطرات و آلودگی ناشی از عملیات امحاء انجام شود.
ماده ۲۷۱: کلیه مواد منفجره در معادن باید بر اساس تاریخ و مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده، نگهداری و مصرف شوند.
ب ) انبار مواد منفجره
ماده ۲۷۲: جایگاه موقت فتیله و چاشنی باید مجزا از جایگاه موقت سایر مواد منفجره بوده و فاصله بین آنها کمتر از ۱۵ متر نباشد. این جایگاه نباید در جاهای سرد و مرطوب، پر رفت و آمد و در معرض بروز آتشسوزی و انفجار باشد. در و قفل و بست این جایگاهها باید کاملاً محکم بوده و بر روی در ورودی تابلوی اخباری با عبارت «مواد منفجره» با خط خوانا نصب شود.
ماده ۲۷۳: آن مقدار از مواد منفجره پیشبینی شده برای مصرف روزانه که به مصرف نرسیده است یا مواد منفجرهای که به علت نقص در عملیات انفجاری باقی مانده است باید فقط در جایگاه موقت نگهداری شود.
ماده ۲۷۴: آتشبار نباید با همراه داشتن مواد منفجره به جایگاه موقت چاشنی و همچنین با همراه داشتن چاشنی به جایگاه موقت مواد منفجره وارد شود.
ماده ۲۷۵: داخل انبار مواد منفجره و همچنین محوطه اطراف آن تا فاصله ۵۰ متری باید از وجود کلیه مواد سریعالاحتراق مانند مواد نفتی، تکههای پارچه، کاغذ، خار، بته و نظایر آن پاکیزه نگهداری شود.
ماده ۲۷۶: مقدار مواد منفجره ورودی و خروجی از انبار باید با ذکر دقیق زمان در دفتر مخصوص ثبت شود.
ماده ۲۷۷: در انبار مواد منفجره باید نکات ذیل رعایت شود:
الف) صندوق حاوی مواد منفجره طوری قرار داده شود که فشنگها به صورت قائم قرار نگیرد.
ب) صندوق مواد منفجره و چاشنی در داخل انبار باز نشود.
ج) صندوق مواد منفجره و چاشنی باید به آرامی جابجا گردد و از پرتاب کردن و یا لغزاندن آن خودداری شود.
د) با کفش میخ دار نباید وارد انبار مواد منفجره و چاشنی شد.
هـ) صندوق های محتوی مواد منفجره و چاشنی باید طوری روی هم چیده شوند که ارتفاع آنها از ۲ متر یا ۵ صندوق در هر ردیف بیشتر نبوده و بین هر دو ردیف فضای کافی برای تهویه مناسب وجود داشته باشد. ضمناً حداقل فـاصله ردیف صندوقها با دیوار نباید از ۳۰ سانتیمتر کمتر باشد. همچنین صندوقهای زیرین باید روی الوارهای مناسب چیده شوند.
و) انبار باید مطابق آیین نامه پیشگیری و مبارزه با آتشسوزی در کارگاهها مصوب شورای عا لی حفاظت فنی به وسایل پیشگیری از آتشسوزی مناسب مجهز شود.
ماده ۲۷۸: در انبار مواد منفجره باید به طرف بیرون باز شود.
ماده ۲۷۹: نشت کارتنهای دینامیت باید با آب داغ تمیز شود.
ماده ۲۸۰: راهروهای انبار مواد منفجره باید با علایم اخباری شبرنگ مشخص شود.
ماده ۲۸۱: حمل و استفاده از کبریت، فندک و هرگونه وسایل ایجادکننده شعله و همچنین وسایل الکترونیکی و برقی در انبار مواد منفجره ممنوع است.
ماده ۲۸۲: در انـبارهای مواد منفجره فقط باید از چراغ ایمنی برای روشنایی استفاده گردد و از بکار بردن هر نوع چراغ دیگر و سیم کشی برق خودداری شود.
ماده ۲۸۳: نصب دماسنج که حداقل و حداکثر درجه حرارت را در داخل انبار نشان دهد، برای کنترل درجه حرارت ضروری میباشد.
ماده ۲۸۴: درجه حرارت انبار مواد منفجره باید بین ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد باشد.
ماده ۲۸۵: انباردار مواد منفجره باید دارای صلاحیت کافی بوده و صلاحیت وی به تأیید سازمان های ذیصلاح رسیده باشد.
ماده ۲۸۶: ورود اشخاص غیرمجاز به انبار ممنوع است.
ماده ۲۸۷: آتشبار باید مواد منفجره و چاشنی پیشبینی شده مصرف روزانه را با تسلیم رسید فقط در مقابل در انبار دریافت نماید. ورود وی و سایر افراد به استثناء متصدی انبار به انبارهای مواد منفجره ممنوع است.
ماده ۲۸۸: باز کردن صندوق محتوی مواد منفجره باید حداقل در فاصله ۵۰ متری از انبار و با وسایل مخصوص انجام شود.
ماده ۲۸۹: مواد منـفجره باید بعد از اتمام عملیات چالزنی برای خرج گذاری به سر چال های حفاری شده آورده شوند.
ماده ۲۹۰: حداقل محل چال زدن تا محل قرار گرفتن مواد منفجره نباید کمتر از ۱۰۰ متر باشد.
ج ) حمل و نقل مواد منفجره
ماده ۲۹۱: حمل و نقل مواد منفجره به معدن باید طبق آیین نامه ارایه شده از سوی سازمان ذیصلاح انجام شود.
ماده ۲۹۲: حمل مواد منفجره به مقدار مورد احتیاج باید در کیسه برزنتی یا جعبه مخصوصی که بدین منظور ساخته شده صورت گیرد. کیسهها یا جعبهها باید دارای بست و قفل بوده و کلید آن در اختیار آتشبار باشد. حداکثر ظرفیت هر کیسه ۱۵ کیلوگرم و حداکثر ظـرفیت هر صندوق ۲۵ کیلوگرم است. حمل بیش از یک کیسه یا یک صندوق به وسیله یک نفر ممنوع است.
ماده ۲۹۳: مواد منفجره پودری یا مایع باید توسط وسایل نقلیه مخصوص حمل شود.
ماده ۲۹۴: قرار دادن چاشنی همراه با ماده منفجره اصلی در یک کیسه یا یک صندوق یا یک وسیله نقلیه ممنوع است.
ماده ۲۹۵: قراردادن لوازم و اشیاء متفرقه درون کیسه برزنتی یا جعبه محتوی مواد منفجره ممنوع است.
ماده ۲۹۶: در صورت حمل مواد منفجره به وسیله لوکوموتیو در داخل معدن، قطار مربوطه باید دارای واگن مخصوص بوده و روی آن علایم خطر نصب شود. رعایت نکات ذیل نیز در این مورد الزامی است:
الف) حمل چاشنی به وسیله واگن حامل مواد منفجره ممنوع است.
ب) به غیر از راننده و آتشبار و کمکآتشبار، استفاده سایر افراد از قطار حمل مواد منفجره ممنوع است.
ج) قطار حامل مواد منفجره باید حداقل ۸۰ متر با قطارهای نفربر فاصله مکانی داشته باشد.
د) هر گونه حمل و نقل در داخل معدن تا فاصله ۱۰۰ متری از واگن حاوی مواد منفجره ممنوع است.
ماده ۲۹۷: هنگام حمل مواد منفجره با وسایل حمل و نقل در چاههای معدنی نباید اشخاص دیگری غیر از آتشبار و کمک او از وسایل حمل و نقل حامل مواد منفجره استفاده نمایند. متصدی بالابر چاه باید قبلاً مأموران پذیرگاهی را که محموله در آنجا تخلیه میشود، مطلع نماید.
ماده ۲۹۸: حمل و نقل مواد منفجره در زمان رعد و برق ممنوع است.
د) عملیات آتشباری
ماده ۲۹۹: عملیات آتشباری در معدن باید به وسیله آتشبار که از طرف سرپرست معـدن به این سمت گمارده شـده است انجام گیـرد و مسئولیت انجام عملیات آتشباری به عهده وی می باشد.
تبصره استفاده از یک نفر کمک آتشبار در معادن زغال و زیرزمینی الزامی است.
ماده ۳۰۰: عملیات آتشباری باید پس از اتمام عملیات حفاری و تخلیه جبهه کار از کلیه تجهیزات و مواد قابل اشتعال و دور کردن افراد غیرمجاز از محل انجام شود.
ماده ۳۰۱: حمل مواد منفجره به محلی که کارگران هنوز مشغول چالزنی هستند ممنوع است.
ماده ۳۰۲: عملیات آتشباری باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که از پرتاب سنگ به خارج از محدوده عملیاتی پیشگیری شود.
ماده ۳۰۳: آتشبار نباید غیر از وسایلی که سرپرست معدن اجازه استفاده از آن را داده است از وسایل دیگری برای انجام عملیات استفاده نماید.
ماده ۳۰۴: آتشباری باید طبق طرح مصوب مورد تأیید مسئول فنی معدن شامل نقشه قرارگیری چالها در جبهه کار، نوع مواد منفجره و چاشنی، عمق، شیب و مقدار مواد منفجره و طریقه خرجگذاری هر چال، شماره تأخیر چاشنیها یا ترتیب انفجار چالها، طریقه بستن مدار و سایر مشخصات مورد نیاز برای آتشباری با نظارت مسئول ایمنی انجام گیرد.
ماده ۳۰۵: چاشنیگذاری فشنگها باید فقط در محل آتشباری بلافاصله قبل از خرجگذاری صورت گیرد.
ماده ۳۰۶: در نزدیکی جبهه کار باید محل مطمئنی که در معرض ریزش سنگ نباشد برای چاشنی گذاری انتخاب شود.
ماده ۳۰۷: آتشبار مجاز است فقط تعداد چالی را که میتواند در یک مرحله منفجر نماید و یا ماشین آتش کن توانایی انفجار آن را دارد خرجگذاری نماید.
ماده ۳۰۸: قبل از خرجگذاری و تا لحظه انفجار تا ۳۰ متری محل آتشباری، نباید هوای فشرده آزادانه جریان داشته باشد.
ماده ۳۰۹: چنانچه دو جبهه کار به فاصله کمتر از ۱۰ متر از یکدیگر قرار گرفته باشند، آتشباری هم زمان آن دو جبهه کار ممنوع است.
ماده ۳۱۰: آتشبار باید قبل از خرجگذاری، چال را کاملاً تمیز نماید و از آماده بودن چال برای فشنگ گذاری مطمئن شود.
ماده ۳۱۱: سنبه مورد استفاده برای خرجگذاری باید چوبی، مقاوم و کاملاً راست و صاف باشد. بکار بردن سنبههای فلزی ممنوع است.
ماده ۳۱۲: اتصال چاشنی به فتیله اطمینان باید منحصراً توسط انبردست مخصوص انجامگیرد.
ماده ۳۱۳: طـول فتیله اطمینان باید به اندازهای باشد که آتـشبار بتواند پس از آتش کردن، خود را به محل امنی برساند و در هر صورت طول این فتیله نباید از یک متر کمتر و مقداری از فتیله که از چال بیرون میماند نباید از ۲۰ سانتیمتر کمتر باشد.
ماده ۳۱۴: انفجار بیش از ۱۰ چال در یک نوبت آتشباری با فتیله اطمینان در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده ۳۱۵: گره زدن یا تا کردن فتیله اطمینان ممنوع است.
ماده ۳۱۶: آتشبار باید طرف دیگر فتیله اطمینان را که به چاشنی متصل میشود، بهصورت عمودی و طرفی را که برای آتش کردن در نظر گرفته میشود به صورت مورب قطع کند.
ماده ۳۱۷: در آتشباری با چاشنی باید چاشنی ابتدا در فشنگ ماده منفجره و سپس در داخل چال قرار داده شود. در هر حال باید حداقل یک فشنگ فعال خرجگذاری شود.
ماده ۳۱۸: خالی کردن چال خرجگذاری شده به هر علت ممنوع است.
ماده ۳۱۹: فشنگ چاشنیدار باید به آرامی و بدون وارد کردن هر گونه فشار در داخل چال قرار داده شود.
ماده ۳۲۰: اتصال چاشنی به فتیله باید با رعایت فاصله لازم از فشنگ انجام شود و سپس چاشنی در داخل فشنگ ماده منفجره قرار گیرد.
ماده ۳۲۱: در کلیه چالهایی که در یک نوبت آتشباری میشوند باید از یک نوع چاشنی الکتریکی (ساخت یک کارخانه) استفاده شود.
ماده ۳۲۲: مدار انفجار قبل از اتصال کابل هدایت برق به دستگاه آتش کن باید توسط اهممتر ویژه آتشباری آزمایش شود و سیمهای اصلی هدایت برق پس از حصول اطمینان از صحت مدار به دستگاه آتش کن متصل شوند.
ماده ۳۲۳: کنترل مدار آتشباری الکتریکی فقط باید با اهم متر ویژه آتشباری انجام شود.
ماده ۳۲۴: اتصال کابل هدایت برق به سیم چاشنیها و همچنین به دستگاه آتش کن منحصراً باید توسط آتشبار و پس از اتمام خرجگذاری و آزمایش مدار و دور شدن کلیه افراد از جبهه کار انجام گیرد.
ماده ۳۲۵: پس از خرجگذاری باید چالها را به طور معین و با موادی که طبق طرح تعیین شده است مسدود نمود.
ماده ۳۲۶: زمان و محل عملیات آتشباری باید با اطلاع مسئول فنی معدن و مسئول ایمنی باشد.
ماده ۳۲۷: سرپرست معدن مکلف است نسبت به شناسایی و مسدود نمودن حریم ناشی از آتشباری اقدام نماید.
ماده ۳۲۸: کارفرما مکلف است آتشبار را به وسایل حفاظت فردی ضد الکتریسیته ساکن مجهز کند.
ماده ۳۲۹: آتشبار موظف است هنگام عملیات آتشباری، اقدامات ذیل را بعمل آورد:
الف) از برقراری تهویه در جبهه کارهای زیرزمینی اطمینان حاصل نماید.
ب) دستگاه آتش کن برقی را قبل از هر نوبت عملیات آتشباری آزمایش و نتیجه را در دفتر مخصوص ثبت نماید.
ج) قبل از جابهجایی چاشنی ها یا مداربندی نسبت به تخلیه الکتریسیته ساکن بدن خود اقدام نماید.
د) قبل از آتشباری از ورود اشخاص به محل عملیات جلوگیری نماید.
ه) ۱۵ دقیقه قبـل از شروع انفجار با کشیدن آژیر منقطع که بلندی صدای آن به گونه ای است که در تمام نقاط متأثر از آتشباری در معدن شنیده میشود شروع عملیات آتشباری را به سایرین اطلاع دهد و ۵ دقیقه قبل از شروع لحظه انفجار، آژیر منقطع به آژیر ممتد تبدیل شود.
و) بعد از همه محل کار را ترک کند.
ماده ۳۳۰: در صورتی که آتشبار جهت حفاظت از پناهگاه خاصی در آتشباری زیرزمینی استفاده میکند، فاصله پناهگاه تا محل آتشباری باید حداقل ۸۰ متر باشد. در معادن زیرزمینی در صورت نبودن پناهگاه فاصله آتشبار از محل آتشباری در تونلهای مستقیم باید حداقل ۲۰۰ متر باشد.
ماده ۳۳۱: آتشبار باید پس از حصول اطمینان از انفجار کلیه چالها و سپری شدن مدت کافی (حداقل ۱۵ دقیقه) محل را بازدید و در صورتی که خطری از نظر گازهای سمی و مضر وجود نداشته باشد و کارگاه را ایمن تشخیص دهد اجازه ادامه کار را بدهد. میزان گازهای سمی ناشی از آتشباری نباید از ۰۰۸/ ۰ درصد حجمی در هوای محل آتشباری بیشتر باشد.
ماده ۳۳۲: برای از بین بردن خطر ناشی از چال آتش نشده باید بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده مواد منفجره و یا رعایت مراتب ذیل عمل شود:
الف) در معادن زیرزمینی که از چال زن دستی یا جامبودریل برای حفاری استفاده میشود به ترتیب از نقطهای به فاصله حداقل ۴۰ یا ۶۵ سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و به موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال به هیج وجه نباید وارد حریم های مذکور شود.
ب) در معادن سطحی از نقطهای به فاصله حداقل ۱۵۰ سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و به موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال به هیج وجه نباید وارد حریم ۱۵۰ سانتیمتری چال آتش نشده شود.
ج) بارگیری سنگهای حاصل از انفجار اخیر باید با حضور آتشبار انجام گیرد تا در صورتی که فشنگهای منفجر نشدهای باقی مانده باشد به جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره تحویل شود.
د) ورود سایرین به این محدوده تا خاتمه کلیه عملیات ممنوع است.
ماده ۳۳۳: چنانچه هنگام لقگیری و بارگیری به وجود چال منفجر نشده پی برده شود و یا احتمال چال منفجر نشده وجود داشته باشد باید بلافاصله کار متوقف و کلیه افراد محل را ترک نموده و مراتب به اطلاع سرپرست معدن رسانده شود.
ماده ۳۳۴: اقدامات لازم برای از بینبردن چال منفجر نشده، فقط با نظارت مستقیم آتشبار مجاز است.
ماده ۳۳۵: چنانچه آتشبار نتواند برای از بین بردن چال منفجر نشده اقدام کند، لازم است بلافاصله سرپرست معدن را در جریان امر قرار دهد.
ماده ۳۳۶: آتشبار نباید چالهای خرجگذاری شده را رها نموده و قبل از آتشباری آنها به کار دیگری مشغول شود.
ماده ۳۳۷: کلیه چالهای خرجگذاری شده باید در یک نوبت منفجر شوند.
ماده ۳۳۸: اگر یک یا چند فشنگ چاشنیگذاری شده مورد استفاده قرار نگیرد، آتشبار موظف است بلافاصله و قبل از آتش کردن چالها، چاشنی این فشنگها را خارج کرده و آنها را به جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره منتقل نماید.
ماده ۳۳۹: چاشنی گذاری در چالها در شرایطی که احتمال رعد و برق وجود دارد ممنوع است.
ماده ۳۴۰: در زمان اتصال چاشنیها به همدیگر تا شعاع ۳۰ متری از محل، حمل و استفاده از وسایل الکترونیکی و کلیه وسایل پخش امواج الکترومغناطیسی مثل گوشی تلفن همراه و بیسیم ممنوع است.
ماده ۳۴۱: برای منفجر کردن مواد منفجره به روش الکتریکی نباید از سیمهای بدون روپوش استفاده کرد. استفاده از برق شبکه معدن برای انفجار چاشنی ممنوع است.
ماده ۳۴۲: شبکه الکتریکی انفجار باید دو خطه باشد و در محل اتصال، سیم ها محکم به یکدیگر متصل شوند.
ماده ۳۴۳: سیم های مدار انفجار تحت هیچ شرایطی نباید با سیم های شبکه برق معدن تماس پیداکنند.
ماده ۳۴۴: با همبندکردن اجزاء و اتصالات سیستم هوای فشرده و پیشبینی سیستم اتصال به زمین باید از خطر تجمع الکتریسیته ساکن در زمان خرجگذاری نیترات آمونیوم با هوای فشرده پیشگیری کرد.
ح ) مقررات ویژه آتشباری در معادن زغال سنگ
ماده ۳۴۵: در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال فقط باید از مواد منفجره مجاز (ضدگاز زغال) برای آتشباری در جبهه کارهای زغالدار استفاده شود.
ماده ۳۴۶: قبل از خـرجگذاری آتشبار باید هوای اطراف جبهه کار را تا شعاع ۳۰ متری آزمایش نماید تا در صورتی که میزان گاز زغال از یک درصد تجاوز کند از خرجگذاری خودداری نموده و مراتب را به سرپرست معدن اطلاع دهد.
ماده ۳۴۷: در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال منحصراً باید از دستگاههای آتش کن مخصوص این معادن استفاده شود.
ماده ۳۴۸: در محلی که آتشباری انجام میشود باید وسایل اطفای حریق مناسب موجود باشد.
ماده ۳۴۹: استفاده از هوای فشرده برای تمیز کردن چالهای آتشباری ممنوع است.
ماده ۳۵۰: اطراف محل آتشباری باید با اسپری آب، مرطوب و با پودرسنگ پوشیده شده باشد تا از انفجار گرد زغال جلوگیری شود.
ماده ۳۵۱: استفاده از فتیله های معمولی و انفجاری در معادنی که در آنها گاز زغال یا گرد زغال وجود دارد، ممنوع است و آتشباری باید فقط با چاشنی الکتریکی ایمن و سیم های روپوش دار صورت گیرد.
ماده ۳۵۲: آتشباری در مواردی که میزان گاز زغال در محل انفجار بیش از یک درصد باشد یا خطر سرایت انفجار به محلهای متروکه، حفاری ها و شکستگیهای گازدار وجود دارد ممنوع است.
ماده ۳۵۳: چالها باید پس از خرجگذاری با مواد غیر قابل اشتعال و غیرسیلیسی مسدود شوند.