فصل چهارم: ماشین‌ آلات معدنی (49-104)

مصوب 1391/11/03 به همراه اصلاحات و الحاقات بعدی
الف ) الزامات عمومی ماده ۴۹: کلیه ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی باید توسط افراد ماهر و آموزش ‎دیده ‎بکار برده شوند. ماده ۵۰: داشتن گواهینامه ویژه جهت کار با ماشین‌آلاتی مانند: بیل مکانیکی، لودر و بـولدوزر، لوکوموتیو و نـظایر آن برای متصدیان این گـونه ماشین‌آلات الزامی است. ماده ۵۱: سوار شدن افراد غیرمجاز بر ماشین‌آلات معدنی نظیر: لودر، گریدر، بولدوزر و شاول ممنوع است. ماده ۵۲: حـضور افراد غیرمجاز در منـطقه عملیاتی ماشین‌آلات و تجهیزات ممنوع است. ماده ۵۳: اپراتور در صورت نیاز به حضور افراد در حوزه عملیات ماشین، باید به گونه ای کار کند که در همه اوقات شخص مزبور در میدان دید وی باشد. ماده ۵۴: اتاقک راننده ماشین آلات بارگیری و باربری باید از طریق رکاب و نردبان قابل دسترس باشد. ماده ۵۵: پیاده و یا سوار شدن از ماشین آلات در حال حرکت تحت هر شرایط ممنوع است. ماده ۵۶: اپراتور باید قبل از ترک ماشین آلات آنها را خاموش، دنده ‌ها را درگیر و از ترمز دستی استفاده نماید. ماده ۵۷: تعویض و جابه‌جایی متصدیان ماشین‌آلات و دستگاه ‌ها فقط در زمان توقف آنها مجاز است. ماده ۵۸: دستگاه‌ها، تجهیزات و ماشین‌آلات در معادن سطحی باید حسب مورد مجهز به برق گیر دارای سیستم تخلیه الکتریسیته باشند. ماده ۵۹: متصدیان دستگاه‌های برقی هنگام کار باید از وسایل حفاظت فردی مناسب شامل دستکش لاستیکی، کفش و کلاه ایمنی عایق در برابر الکتریسیته متناسب با ولتاژ و جریان برق دستگاه استفاده کنند. ماده ۶۰: ماشین آلات الکتریکی مانند شاول ها و دستگاه ‌های حفاری برقی نباید قبل از قطع سوئیچ اصلی برق و تنظیم ترمزها برای پیشگیری از حرکت ناخواسته، توسط اپراتور ترک شوند. ب ) ماشین‌آلات بارگیری و باربری ماده ۶۱: وسایل باربری باید به گونه ای بارگیری شوند که احتمال ریزش از آنها در زمان حمل وجود نداشته باشد. ماده ۶۲: وسیله باربری نباید قبل از متوازن نمودن بار حرکت نماید. ماده ۶۳: کابین ماشین‌آلات بدنه محور گرد معادن سطحی در زمان جابه‌جایی باید در جهت حرکت ماشین باشد. ماده ۶۴: کلیه وسایل بارگیری و باربری باید مجهز به وسایل اطفای حریق مناسب و در دسترس باشند. ماده ۶۵: ماشین آلات بارگیری و باربری باید دارای هشداردهنده‌های صوتی و نوری مناسب در زمان حرکت به عقب باشند. ماده ۶۶: شیشه ماشین‌آلات بارگیری و باربری باید از جنس شیشه ایمنی (سکوریت) باشد. ماده ۶۷: استفاده از ماشین‌های با موتور احتراقی و الکتریکی غیرحفاظت شده در محیط‌های آلوده به گازهای قابل انفجار ممنوع است. ماده ۶۸: حداکثر شیب مجاز در عملیات بارگیری برای لودرهای پشت انداز، چرخ لاستیکی و زنجیری به ترتیب ۲ /۰، ۲ و ۲۰ درصد است. ماده ۶۹: به کارگیری بولدوزرها در جبهه کارهای با شیب بیش از ۲۵ درجه مجاز نیست. ماده ۷۰: اسکریپرهایی که توسط تراکتورهای لاستیکی کشیده می‌شوند در زمان پربودن، مجاز به عبور از راه ‌های دسترسی با شیب بیشتر از ۱۵ درجه و در زمانی که دستگاه خالی است مجاز به عبور از مسیرهای با شیب بیش از ۲۵ درجه نیستند. ماده ۷۱: زنجیرهای کشش جام و اتصالات مربوطه در بیل کششی، کابل ها در شاول های کابلی و سیستم هیدرولیک جام در شاول های هیدرولیک یا لودرها باید به طور روزانه توسط اپراتور ماشین و هر هفته توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازدید و کنترل شوند. ماده ۷۲: نواحی بارگیری باید تا شعاعی که خطر سقوط، پرتاب سنگ یا برخورد با ماشین‌آلات وجود دارد حفاظت شوند و از ورود افراد غیرمجاز به آنجا ممانعت شود. ماده ۷۳: فاصله بوم یا هر قسمت دیگر از ماشین‌آلات در معادن سطحی از خطوط انتقال برق باید با رعایت مقررات حریم خطوط انتقال نیرو و توزیع برق باشد. ماده ۷۴: جام شاول (صندوقه بیل مکانیکی) در موقع کار هرگز نباید بالای سر افرادی که در محل کار می‌کنند چرخانده شود. ماده ۷۵: جام شاول نباید از بالای اطاق راننده کامیون و کابل‌های انتقال برق حرکت داده شود. ماده ۷۶: در مکان هایی که خطراتی نظیر ریزشی بودن دیواره و برق گرفتگی وجود دارد باید از راهنما برای هدایت اپراتور ماشین بارگیر استفاده شود. ماده ۷۷: چرخ های ماشین‌آلات بارگیری و باربری باید هنگام توقف برای جلوگیری از حرکات ناخواسته مهار شوند. ماده ۷۸: شرایط ساخت، نصب، نگه داری و بهر ه برداری مخازن سوخت و مواد سریع اشتعال و همچنین فاصله آنها با توقفگاه ماشین‌آلات معدنی باید مطابق آیین ‌نامه حفاظتی مواد خطرناک و مواد قابل اشتعال و مواد قابل انفجار مصوب شورای عالی حفاظت فنی رعایت شود. ماده ۷۹: جام، چنگک‌ یا بیل ماشین‌آلات بارگیری معادن سطحی در هنگام توقف کار باید پایین آورده شده و روی زمین قرار گیرد و رها کردن آن به حالت آویزان و معلق ممنوع است. ج ) ماشین‌آلات حفاری ماده ۸۰: نکات زیر باید به هنگام کار با دستگاه‌های چال زنی رعایت شود: الف) در صورت تاخوردگی شیلنگ نباید دستگاه را روشن کرد. ب) برای چال زنی با دستگاه‌های الکتریکی از دستکش عایق الکتریسیته مناسب استفاده شود. ج) دستگاه چال ز نی در هنگام کار در لبه پله ‌های معدنی یا پرتگاه ‌ها نباید در فاصله کمتر از ۳ متری از لبه پله مستقر شود. د) دستگاه چال زنی باید در هنگام حفاری در محل هموار مستقر گردد و جک های تعادل دستگاه در وضعیت فعال قرار گیرند (در صورت دارا بودن) و چنانچه در محل حفاری احتمال ناپایداری وجود دارد باید با استفاده از کابل فولادی (سیم بکسل) مناسب نسبت به اتصال دستگاه حفاری به تکیه گاه ایمن اقدام شود. هـ) چال زنی باید با تزریق آب یا آب پاشی یا با استفاده از دستگاه غبارگیر انجام شود به طوری که میزان غبار تولید شده از حد مجاز کمتر باشد. ماده ۸۱: راستای محور طولی دستگاه چال زنی هنگام عملیات حفاری در لبه پله ‌های معدنی یا پرتگاه ‌ها باید عمود بر امتداد لبه پله یا پرتگاه باشد. ماده ۸۲: چال زنی در ته چال ها (باقیمانده چال های آتشباری شده) ممنوع است. ماده ۸۳: در زمان کار مته حفاری نباید هیچ فردی بر روی دکل ماشین حضور داشته باشد. د ) ماشین‌آلات حفاری مکانیزه زغال سنگ ماده ۸۴: کلیه قسمت های دستگاه ‌های حفاری مکانیزه در معدن زغال سنگ که احتمال تولید جرقه در آنها وجود دارد باید قبـل و بعد از هـر نوبت کاری، بازرسی و کنترل شوند و درصورتی که صدمه دیده باشند باید قبل از راه اندازی مجدد اقدام به تعمیر و تعویض آنها شود. ماده ۸۵: نشانگرهای حرارتی در دستگاه ‌های حفاری مکانیزه زغال سنگ باید در صورت نیاز حرارت ناشی از اصطکاک را نشان دهند و آب پاشی در زمان کار با فشار و جریان مناسب که بر اساس دستورالعمل سازنده تعیین شده صورت پذیرد. هـ ) نقاله‌ ها (نوار نقاله و نقاله هوایی) ماده ۸۶: تمامی استوانه ‌های محرکه و هرزگرد و قرقره ‌های تأمین کشش نوار نقاله باید به خوبی برای گرفتار نشدن اشخاص از فاصله ایمن حفاظ گذاری شوند. ماده ۸۷: در محل تقاطع مسیر افراد با نوار نقاله باید پل‌های ایمن برای عبور و مرور از روی نقاله ساخته ‌شود. ماده ۸۸: در نقاطی که خطر ریزش یا پرتاب اشیاء از روی نقاله وجود دارد باید حفاظ مناسب برای جلوگیری از سقوط تأمین شود. ماده ۸۹: راه‌اندازی نوار نقاله یا ناو زنجیری تنها باید به وسیله متصدی مربوطه انجام شود و پس از خاتمه باربری خاموش شوند. ماده ۹۰: افراد اطراف نوار نقاله باید قبل از شروع به کار آن با ارسال علائم صوتی یا بصری آگاه شوند. ماده ۹۱: نوار نقاله ‌هایی که راه عبور افراد در مجاورت آنها قرار گرفته باید مجهز به کلیدها یا سایر وسایل قطع‌کننده اضطراری باشند. ماده ۹۲: همه نوار نقاله ‌ها در معادن زیرزمینی و همچنین روغن هیدرولیک مورد استفاده در آنها باید از نوع مقاوم در برابر آتش باشند و در صورت سوختن، گازهای سمی تولید نکنند. ماده ۹۳: درسرتاسر مسیر نوار نقاله باید تجهیزات اطفای حریق مناسب نصب گردند. ماده ۹۴: نظافت نقاله‌ها و روغنکاری قسمت‌های متحرک آن در هنگام کار ممنوع است. ماده ۹۵: استوانه ‌های محرک و هرزگرد نوار نقاله ‌ها باید دارای مکانیزم خود پاکسازی باشند و در غیر این صورت باید ترتیبی اتخاذ شود که تمیز کردن آنها فقط در زمان توقف نوار صورت پذیرد. ماده ۹۶: نوار نقاله ‌ها باید دارای مکانیزم قفل کننده در زمان پاکسازی و تعمیرات برای پیشگیری از حرکات ناخواسته باشند. ماده ۹۷: مسیر باربری با نوار نقاله یا ناو زنجیری باید در فواصل زمانی مناسب از مواد ریخته شده از روی نوار یا ناو پاکسازی شود. ماده ۹۸: سوار شدن افراد بر روی نوار نقاله‌های حمل بار ممنوع است. ماده ۹۹: نوار نقاله باید مجهز به حسگرهایی باشد تا در صورت پارگی یا منحرف شدن نواراز مسیر خود، برق اصلی را قطع نماید. ماده ۱۰۰: در هر دو سر ایستگاه نقاله هوایی باید ارتباط مخابراتی مستقیم بین پایانه ‌ها برای تبادل اطلاعات وجود داشته باشد. ماده ۱۰۱: سوار شدن افراد به نقاله هوایی ویژه باربری مواد معدنی ممنوع است. ماده ۱۰۲: نقاله ‌های هوایی ویژه حمل افراد باید دارای تجهیزات ذیل باشند: الف) دو ترمز مستقل که هر یک به تنهایی قابلیت متوقف کردن نقاله را با حداکثر بار داشته باشند. ب) دارا بودن نیروی محرکه اضطراری برای مواقعی که نیروی محرکه اصلی وجود ندارد. ج) اتاقک های ویژه حمل نفرات در نقاله ‌های هوایی باید مجهز به قفل هایی برای جلوگیری از تخلیه اتفاقی افراد باشند. ماده ۱۰۳: ترمزهای نقاله هوایی در صورت قطع نیروی محرکه باید به شکل خودکار عمل نمایند و نقاله را متوقف کنند. ماده ۱۰۴: طراحـی، ساخت، نصـب و بهره بـرداری از دکل های نقاله هوایی باید به گونه ای باشد که ضمن تأمین ایمنی کامل، مانع از لنگر برداشتن و یا حرکات اضافی صندوقه ‌ها در طول مسیر باربری شوند.