مبحث اول - کلیات
ماده ۱- اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که راه حل عملی جدیدی را برای حل مشکل فنی مشخص در زمینه صنعت ارائه مینماید اختراع ممکن است به صورت فراورده یا فرایند باشد.
ماده ۲- گواهینامه اختراع سندی است که مرجع ثبت مالکیت صنعتی که در این قانون مرجع ثبت نامیده میشود برای اختراع صادر میکند و نشان دهنده حقوق انحصاری مندرج در این قانون برای دارنده آن است.
ماده ۳- بهره مندی از حقوق ناشی از اختراع مندرج در این قانون، منوط به ثبت آن نزد مرجع ثبت است.
ماده ۴- موارد زیر از مصادیق اختراع موضوع این قانون نیست یا از حیطه حمایت از اختراع خارج است:
۱- کشفیات نظریههای، علمی روشهای ریاضی و آثار هنری
۲- کاربرد جدید از فراوردهها یا فرایندهای شناخته شده
۳- طرحها، قواعد و روشهای انجام فعالیتهای ذهنی و فعالیتهای اجتماعی کسب و کار و بازیها
۴- روشهای پیشگیری، تشخیص جراحی و درمان در بیماریهای انسان و حیوان
تبصره- این بند شامل فراوردههای مورد استفاده در روشهای مذکور که منطبق بر تعریف اختراع است، نمیشود.
۵- گیاهان و جانوران و ریز سازواره (میکروارگانیسم) ها و اجزای آنها آنچنان که در طبیعت یافت میشوند، ارقام گیاهی و جانوری و اجزای ژنی (ژنتیکی) آنها، مشتقات زیستی طبیعی و همچنین فرایندهای اساساً زیستی طبیعی
تبصره ۱- ریز سازواره (میکروارگانیسم) های دست ورزی شده ژنی (ژنتیکی) و فرایندهای ریززیست محیطی (میکروبیولوژیک) تولید و تکثیر آن که به واسطه مداخله مستقیم انسان در ترکیب ژنی (ژنتیکی) به دست میآیند و خواصی دارند که در حالت عادی از گونههای طبیعی حاصل نمیشود و همچنین فرایندهای زیستی مبتنی بر طراحی و مداخله فنی و دارای شروط سه گانه اختراع از مصادیق این بند محسوب نمیشوند.
تبصره ۲- ارقام گیاهی دست ورزی شده مطابق قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب ۱۳۸۲/۴/۲۹ و منابع دامی دست ورزی شده مطابق قانون نظام جامع دامپروری کشور مصوب ۱۳۸۵/۷ به ثبت میرسند.
۶۷- اختراعی که بهره برداری از آن خلاف موازین شرعی، نظم عمومی و یا اخلاق حسنه است.
۷- اختراعی که بهره برداری از آن با حفظ حیات یا سلامت انسان مغایرت دارد یا موجب آسیب جدی به محیط زیست یا کاهش تنوع زیستی میگردد.
مبحث دوم - حق تقاضای ثبت اختراع
ماده ۵- اشخاص زیر حق تقاضای ثبت اختراع را دارند
۱- مخترع (شخص) پدیدآورنده (اختراع یا قائم مقام قانونی یا نماینده قانونی وی
۲- شخصی که اختراع به سفارش او حاصل شده است یا قائم مقام قانونی یا نماینده وی با رعایت حقوق مخترع تبصره ۱- اگر افرادی به صورت مشترک اختراعی را پدید آورده باشند، حق تقاضای ثبت اختراع و حقوق ناشی از گواهینامه ثبت اختراع به طور مشترک به آنان تعلق دارد.
تبصره ۲- کارکنان مرجع، ثبت حق تقاضای ثبت اختراع برای خود یا به نمایندگی از دیگری را ندارند.
ماده ۶ - چنانچه دو یا چند شخص در پدید آوردن اختراعی واحد مشارکت داشته و سهم آنها در این همکاری مشخص باشد میزان مشارکت هر یک به تفکیک در گواهینامه اختراع قید میشود و حقوق حاصل از آن به همان نسبت به ایشان تعلق میگیرد. در صورتی که کار هر یک از آنها جدا و متمایز نبوده یا میزان مشارکت آنها در ایجاد اختراع مشخص، نباشد نام همه آنها در گواهینامه اختراع ذکر میگردد و حقوق ناشی از گواهینامه به طور مساوی به همه آنها تعلق میگیرد.
ماده ۷- هر یک از مالکان مشترک اختراعی، واحد، بدون نیاز به کسب رضایت مالکان دیگر میتواند سهم خود را انتقال داده یا به عنوان وثیقه یا هر نوع تضمین دیگر قرار دهد.
تبصره ۱- در صورتی که یکی از شرکا بخواهد سهم خود از اختراع ثبت شده را به دیگری منتقل کند باید پیشنهاد فروش خود را به شرکای دیگر اعلام نماید؛ در صورت وجود پیشنهاد خرید با مبلغ برابر بین خریدار و یکی از شرکا اولویت خرید تا مدت پانزده روز با آن شریک است و در صورتی که قیمت پیشنهادی خریدار، بالاتر از قیمت پیشنهادی شرکا، باشد اولویت خرید با میزان قیمت پیشنهادی خریدار تا مدت پنج روز با شرکای دیگر است.
تبصره ۲- هر یک از مالکان مشترک به تنهایی یا همه آنها به اتفاق میتوانند در مورد نقض حقوق موضوع این قانون، به مرجع صالح قضائی مراجعه کنند.
تبصره ۳- در صورت مخالفت برخی از شرکا با بهره برداری از اختراع، شریک یا شرکای دیگر میتوانند الزام شرکای ممتنع را از مرجع صالح قضائی تقاضا نمایند و با پرداخت مابه ازای عادله سهم آنها از منافع ناشی از بهره برداری، از اختراع استفاده نمایند.
ماده ۸- هرگاه دو یا چند شخص مستقل از یکدیگر اختراع واحدی پدید آورده باشند، شخصی که اظهارنامه خود را زودتر تسلیم کرده، باشد، حق ثبت اختراع را دارد. همچنین اگر دو یا چند شخص مدعی حق تقدم موضوع ماده (۱۰) این قانون باشند، هر کدام که بتواند ثابت کند اظهار نامه اش را مطابق مقررات مربوط زودتر از دیگران تسلیم کرده است مشروط بر اینکه آن، اظهار نامه استرداد یا رد نشده باشد، حق ثبت اختراع را دارد.
ماده ۹- در صورتی که اختراع ناشی از استخدام یا قرارداد باشد، حقوق مادی ناشی از اختراع متعلق به کارفرما است مگر آنکه به صورت دیگری توافق شده باشد. به منظور صدور گواهینامه اختراع متقاضی ثبت باید نام مخترع را به مرجع ثبت اعلام کند.
تبصره- چنانچه اختراع در چهارچوب موضوع فعالیت قراردادی مخترع نباشد یا در مورد اختراع ناشی از اجرای قرارداد تعیین تکلیف نشده باشد، حقوق مادی ناشی از اختراع متعلق به پیمانکار یا مستخدم، است مگر آنکه اختراع با استفاده از دانش، اطلاعات فناوری و یا ابزار و تجهیزات متعلق به کار فرما صورت گرفته باشد که در این صورت، حق ثبت اختراع و حقوق ناشی از گواهینامه آن متعلق به مخترع است و کارفرما نیز حق بهره برداری غیر انحصاری از اختراع را دارد.
ماده ۱۰- چنانچه شخصی بر اساس «قانون اجازه الحاق دولت ایران به اتحادیه عمومی بین المللی معروف به پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی» مصوب ۱۳۳۷/۱۲/۱۰ برای ثبت اختراع، اظهارنامهای را به مرجع ثبت یکی از کشورهایی که در زمان تسلیم اظهارنامه، عضو معاهده (کنوانسیون) بوده است تسلیم،کند با رعایت مفاد این قانون و معاهده (کنوانسیون) مذکور که از این پس در این قانون معاهده کنوانسیون (پاریس نامیده میشود، به مدت دوازده ماه از تاریخ تسلیم این اظهارنامه بر اشخاص دیگر حق تقدم دارد.
تبصره- در صورتی که متقاضی ثبت اختراع مدعی دو یا چند اظهارنامه پیشین باشد، تاریخ شروع حق تقدم از زمان تقدیم اولین اظهارنامه محاسبه میگردد.
مبحث سوم - شرایط اختراع
ماده ۱۱- اختراعی قابل ثبت است که دارای شرایط شکلی و ماهوی مندرج در این قانون.باشد چنانچه مرجع ثبت، این شرایط را مطابق مواد مذکور در این مبحث از قانون احراز کند، اختراع را ثبت مینماید؛ در غیر این صورت، اظهارنامه را رد و مراتب را با ذکر دلایل رد به صورت کتبی به متقاضی ابلاغ میکند.
ماده ۱۲- شرایط اختراع عبارت است از:
۱- جدید بودن بدین معنا که اختراع در فن یا صنعت پیشین وجود نداشته باشد.
۲- دارا بودن گام ابتکاری بدین معنا که اختراع برای دارنده مهارت متعارف در فن یا صنعت مربوط، معلوم و آشکار نباشد.
دارا بودن کاربرد صنعتی بدین معنا که اختراع در رشتهای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد.
تبصره ۱- مراد از صنعت مفهوم عام آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی کشاورزی ماهیگیری و خدمات نیز میشود.
تبصره ۲- فن یا صنعت پیشین یعنی هر آنچه قبل از تاریخ تقاضای ثبت یا در موارد مقتضی، قبل از تاریخ حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع در هر نقطه از جهان از طریق انتشار شفاهی کتبی، استفاده عملی یا از هر طریق دیگر برای عموم افشاء شده باشد.
تبصره ۳- چنانچه افشای اختراع ادعایی ظرف شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی، قبل از تاریخ حق تقدم صورت گرفته باشد، مانع ثبت توسط مخترع یا نماینده وی نیست.
تبصره ۴- مناط تشخیص گام ابتکاری، تاریخ تسلیم اظهارنامه یا در موارد مقتضی، تاریخ آغاز حق تقدم خواهد بود.
ماده ۱۳- ثبت اختراع مطابق این،قانون مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است.
ماده ۱۴- اظهار نامه ثبت اختراع باید بر اساس برگه مخصوصی که مطابق آیین نامه اجرائی این قانون تهیه میگردد تکمیل شده و شامل موارد زیر باشد:
۱- اطلاعات هویتی مخترع
۲- اطلاعات هویتی مالک (دارنده) حقوق مادی اعم از سفارش دهنده اختراع یا شخصی که حقوق مادی اختراع به وی منتقل شده است.
۳- توصیف اختراع
۴- خلاصهای از توصیف اختراع
۵- ادعا یا ادعاهای اختراع
۶- نقشه یا نقشهها در صورت وجود
۷- تعیین طبقه اختراع بر اساس طبقه بندی بین المللی اختراعات
تبصره- تکمیل این بند اختیاری است.
۸- تعیین پیوستها
تبصره- هویت در این قانون برای اتباع ایرانی،نام نام خانوادگی و شماره ملی شخص حقیقی و نام و نوع و شناسه انحصاری شخص حقوقی و برای اتباع خارجی نام نام خانوادگی و نشانی برای اشخاص حقیقی و نام و نشانی برای اشخاص حقوقی است.
ماده ۱۵- مدارک زیر باید به اظهارنامه پیوست شود:
۱- مدرک هویت مالک و مخترع
۲- درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر نام،مخترع در صورتی که او بخواهد نامش در گواهینامه اختراع درج نشود.
۳- مدرک مربوط به حق تقدم که باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف یک ماه پس از آن تاریخ تسلیم شود (در صورت درخواست حق تقدم).
۴- رسید پرداخت هزینههای قانونی
۵- مدرک،نمایندگی در صورتی که نماینده اظهار نامه را تسلیم نماید. تبصره در خصوص منابع زیستی متعلق به سایر کشورها، در صورت رفتار متقابل مجوز دسترسی از متقاضی درخواست میشود.
ماده ۱۶- در صورتی که اختراع مربوط به حوزه زیست فناوری و منابع ژن شناختی (ژنتیک) باشد متقاضی اعم از مالک و مخترع مکلف است علاوه بر موارد مندرج در مواد (۲۵) و (۱۶) این قانون، اطلاعات و اسناد زیر را به ضمیمه اظهارنامه خود به مرجع ثبت تسلیم نماید:
۱ - اعلام مبدأ جغرافیایی منبع زیستی طبیعی مورد استفاده برای انجام اختراع و نحوه دسترسی به منابع
۲ - اعلام محل نگهداری و نحوه دسترسی در خصوص منابع زیستی فاقد مبدأ جغرافیایی
۳- گواهی تودیع نمونه ژنی (ژنتیکی) یا زیستی به مراکز نگهداری ذخایر ژنی (ژنتیکی) و زیستی در صورت عدم امکان توصیف آن بنا به تشخیص مرجع ثبت
تبصره- مراكز ذی صلاح برای تودیع و صدور گواهی و شناسه تودیع برای مواد زیستی و ژنی (ژنتیکی) توسط مرجع ثبت اعلام میشود.
ماده ۱۷- توصیف اختراع باید صریح و مشتمل بر نکاتی باشد که شرایط ماهوی اختراع را در مورد ادعاهای متقاضی به طور منجز تبیین کند، به نحوی که به طور کامل و مؤثر اختراع را افشاء نماید و به گونهای باشد که برای شخص دارای مهارت متعارف در فن مربوط، واضح و قابل پیاده سازی باشد و از نظر مخترع، بهترین روش اجرائی را برای اختراع ارائه کند خلاصه توصیف فقط به منظور ارائه اطلاعات فنی است و نمی توان برای تعیین محدوده حمایت به آن استناد کرد.
ماده ۱۸- ادعا یا ادعاها باید گستره حمایت از اختراع را به شکل گویا، موجز و کامل تعیین کرده و از چهارچوب توصیف فراتر نرود.
تبصره- هر یک از ادعاهای یک اختراع مبنای ارزیابی در مرجع ثبت و رسیدگی به دعاوی نقض در مرجع صالح قضائی خواهد بود.
ماده ۱۹- چنانچه در اظهارنامه به نقشه هایی استناد شود که به آن ضمیمه نشده است، مرجع ثبت به متقاضی ابلاغ میکند که نقشهها را ظرف یک ماه تسلیم نماید. در صورت تحویل نقشهها،توسط،متقاضی مرجع مذکور تاریخ تقاضا را تاریخ دریافت نقشهها محسوب میکند؛ در غیر این صورت تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه قید مینماید و استناد به نقشهها قابل پذیرش نیست.
ماده ۲۰- متقاضی میتواند تا قبل از تصمیم مرجع ثبت مبنی بر تأیید یا رد اظهار نامه با پرداخت هزینه مربوط اصلاحاتی را در ادعا یا ادعاها انجام دهد، مشروط بر آنکه از حدود توصیف اظهار نامه نخست تجاوز نکند.
ماده ۲۱- متقاضی حق تقدم باید به صورت مکتوب همراه با اظهارنامه خود، حق تقدمی را که در نتیجه تسلیم یک یا چند اظهار نامه ملی منطقهای یا بین المللی به یکی از کشورهای عضو معاهده (کنوانسیون) پاریس به دست آورده است، درخواست کند. همچنین متقاضی باید ظرف یک ماه تصویر یا رونوشت اظهارنامهای را ارائه دهد که مرجع ثبت اظهارنامه مبنای حق تقدم آن را گواهی کرده باشد. با پذیرش درخواست حق تقدم حمایتهای مذکور در معاهده کنوانسیون) پاریس شامل آن می شود. در صورت عدم رعایت شرایط مندرج در این ماده و دیگر مقررات مربوط درخواست مذکور فاقد اعتبار است.
ماده ۲۲- چنانچه متقاضی ثبت قبل از تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت اظهارنامه اختراعی را در خارج از کشور تسلیم نموده که عین و یا ماهیت آن مربوط به همان اختراعی باشد که در اظهارنامه تقدیمی به مرجع ثبت تسلیم کرده است، باید علاوه بر شماره و تاریخ آن اظهارنامه مدارک زیر را به عنوان پیوست، به آن مرجع تسلیم کند:
۱- تصویر هرگونه تصمیم نامه یا اخطاریهای که متقاضی در رابطه با نتایج بررسیهای انجام شده در مورد اظهارنامههای تسلیم شده در خارج از کشور دریافت کرده است.
۲ - تصویر گواهینامه اختراعی که بر اساس اظهارنامههای تسلیم شده در خارج از کشور ثبت شده است (در صورت وجود)
۳- تصویر هرگونه تصمیم نهایی مبنی بر رد اظهارنامه یا رد ثبت اختراع ادعا شده در اظهارنامههای تسلیم شده در خارج از کشور
۴- تصویر هرگونه تصمیم نهایی مبنی بر بی اعتباری گواهینامه اختراع صادر شده بر اساس اظهارنامههای تسلیم شده در خارج از کشور
تبصره- متقاضی مذکور در صورتی میتواند اختراع مزبور را در ایران ثبت کند که بیش از دوازده ماه از تسلیم اولین اظهارنامه وی در خارج از کشور نگذشته باشد.
ماده ۲۳- مرجع ثبت پس از پذیرش اظهارنامه آن را از لحاظ مطابقت با شرایط راجع به محتویات اظهارنامه و اسناد و مدارک مربوط ارزیابی میکند. چنانچه اظهار نامه یا پیوستهای آن مطابق مواد (۱۵) و (۲۲) این قانون تنظیم و تسلیم نشده باشد، جهت اصلاح و تکمیل آن یک ماه مهلت داده میشود مشروط به اینکه اظهارنامه در زمان دریافت حاوی امور زیر باشد:
۱- درخواست صریح یا ضمنی ثبت اختراع
۲ - خلاصه توصیف اختراع
۳ - مشخصاتی که شناخت هویت متقاضی یا نماینده قانونی وی و تماس با آنها را ممکن سازد.
چنانچه اظهار نامهای فاقد شرایط مقرر در بندهای مذکور باشد و یا ظرف مهلت یک ماه رد،شود مرجع ثبت مکلف است حسب مورد مراتب رد یا رفع نقص را به نحو مستدل و مستند به صورت کتبی به متقاضی یا نماینده قانونی وی ابلاغ کند. متقاضی میتواند ظرف یک ماه پس از تاریخ ابلاغ به تصمیم رفع نقص یا رد اظهارنامه اعتراض کند اعتراض باید به صورت کتبی در دو نسخه تنظیم و همراه با دلایل و مستندات و رسید مربوط به پرداخت هزینه رسیدگی به مرجع ثبت تسلیم شود. مرجع ثبت یک نسخه از اعتراض نامه را به هیأت رسیدگی به اختلافات ثبت مالکیت صنعتی ارجاع و نسخه دوم آن را پس از ثبت با قید تاریخ و شماره وصول، به معترض یا نماینده قانونی وی مسترد مینماید هیأت رسیدگی به اختلافات ثبت مالکیت صنعتی، با حضور نماینده رئیس مرجع ثبت (به عنوان رئیس هیأت) و دو کارشناس با تخصص مرتبط با موضوع ضمن دعوت از معترض تشکیل میشود و با اکثریت آراء تصمیم گیری میکند کارشناس رسیدگی کننده به پرونده، بدون داشتن حق رأی در جلسات شرکت میکند. اعضای هیأت مذکور باید دارای شرط وثاقت و امانت بوده و توسط رئیس مرجع ثبت انتخاب شوند.
رئیس هیأت حداقل ده روز قبل از تشکیل جلسه تاریخ، زمان و مکان تشکیل جلسه را حسب مورد به متقاضی ثبت یا به طرفین اختلاف یا به نماینده قانونی آنان ابلاغ می.کند این اشخاص میتوانند در جلسه حضور پیدا کنند و دفاعیات خود را مطرح نمایند. هیأت پس از اعلام ختم رسیدگی ظرف حداکثر یک هفته تصمیم نهائی خود را به صورت مستند و مستدل اعلام مینماید.
تبصره ۱- تصمیمهای نهائی هیأت رسیدگی به اختلافات ثبت مالکیت صنعتی ظرف یک ماه از تاریخ،ابلاغ در مرجع صالح قضائی قابل اعتراض است.
تبصره ۲- کارشناس رسیدگی کننده به موضوع نمیتواند در مورد همان موضوع به عنوان عضو هیأت انتخاب شود.
تبصره ۳- در صورت رد اعتراض در هیأت هزینه رسیدگی به اعتراض، قابل استرداد نیست.
تبصره ۴ - هیأت رسیدگی به اختلافات ثبت مالکیت صنعتی، به تشخیص رئیس مرجع ثبت میتواند به تعداد متعدد شعبه و عضو علی البدل داشته باشد.
تبصره ۵- در صورت درخواست تمدید مهلت رفع نقص، مرجع ثبت پس از بررسی اوضاع و احوال در این زمینه تصمیم مقتضی اتخاذ مینماید. درخواست تمدید مهلت صرفاً برای یکبار و حداکثر به مدت سی روز ممکن است.
ماده ۲۴- اظهارنامه فقط باید به یک اختراع یا گروهی از اختراعات مرتبط با هم که یک اختراع کلی را تشکیل میدهند مربوط باشد. متقاضی میتواند تا زمانی که اظهارنامه وی مورد موافقت قرار نگرفته است اظهار نامه اصلی اختراع کلی را به دو یا چند اظهار نامه تقسیم کند اظهارنامههای تقسیمی باید واجد الزامات اظهارنامه اصلی از جمله تاریخ تقاضای اولیه و در موارد مقتضی، حق تقدم آن باشد.
مرجع ثبت مکلف است پس از بررسی شکلی و قبل از بررسی ماهوی اختراع واحد بودن اختراع را بررسی کند و در صورت تشخیص واحد نبودن اختراع، موضوع را به همراه دلایل به طور کتبی به متقاضی ابلاغ نماید که اظهارنامه خود را به یک اختراع محدود کند متقاضی میتواند دلایل و توضیحات خود را در اعتراض به نظر مرجع ثبت ظرف یک ماه اعلام نماید چنانچه مرجع ثبت مربوط نظر متقاضی را وارد نداند، یکی از اختراعات مطرح شده در اظهارنامه را بر اساس دسته ادعاهای مجزای موضوع تبصره (۲) این ماده به انتخاب متقاضی بررسی میکند. در صورتی که متقاضی در مهلت مذکور پاسخ نداده یا انتخاب خود را بیان ننماید، تنها اختراع نخست مورد بررسی قرار میگیرد متقاضی میتواند سایر اختراع یا اختراعات مشتق شده از اظهار نامه اولیه را در قالب اظهارنامههای جدید با تاریخ حق تقدم اختراع اولیه به مرجع ثبت تسلیم نماید مشروط بر اینکه در اظهارنامه جدید همان متن توصیف نامه اولیه را ذکر کند در اظهار نامه جدید امکان حذف نام مخترعانی که در این بخش از اختراع نقش نداشته اند، وجود دارد.
تبصره ۱- ذکر نشدن ارتباط اجزاء در اختراع،کلی موجب بی اعتباری گواهینامه مربوط نمی شود.
تبصره ۲- به منظور سهولت در تشخیص وحدت اختراع از سوی مرجع ثبت، متقاضی مکلف است ادعاهای خود را به ترتیب و منظم دسته بندی و از یکدیگر مجزا نماید. چنانچه،اظهارنامه توأمان حاوی ادعاهایی در خصوص فرایند و فراورده باشد ادعاهای فرایند و فراورده نیز باید از یکدیگر تفکیک و دسته بندی شود، به نحوی که هیچ وابستگی بین این دسته از ادعاها وجود نداشته باشد. این حکم در مورد ادعاهای مربوط به فرایند تولید آن محصول و فرایند استفاده از آن نیز جاری است. شیوه دسته بندی ادعاها و نحوه مرتب کردن آن در آیین نامه اجرائی این قانون مشخص می شود.
ماده ۲۵- متقاضی ثبت اختراع میتواند تا قبل از صدور گواهینامه اختراع، اظهارنامه خود را مسترد نماید. چنانچه متقاضیان اظهارنامه متعدد باشند، تقاضای استرداد باید با موافقت همه آنان باشد چنانچه حقوق اظهار نامه به شخص ثالث واگذار شده باشد، استرداد اظهار نامه امکان پذیر نیست ذی نفع میتواند اعتراض خود نسبت به استرداد را در هیأت موضوع ماده (۲۳) این قانون طرح نماید.
تبصره ۱- در صورت استرداد یا رد اظهارنامه با اعراض از آن هزینههای پرداخت شده مسترد نمی گردد.
تبصره ۲- چنانچه اظهار نامه مسترد شده مبنای اظهارنامههای تقسیم شده دیگری قرار گرفته باشد استرداد تأثیری در اظهارنامههای بعدی نخواهد داشت، مشروط بر اینکه اظهارنامههای تقسیمی قبل از تاریخ استرداد به مرجع ثبت ارائه شده باشد.
ماده ۲۶- در صورت وجود شرایط شکلی و واحد بودن اختراع، مرجع ثبت شرایط ماهوی اظهار نامه و پیوستهای آن و رعایت ماده (۱۸) این قانون را ظرف یک سال از تاریخ تسلیم مورد بررسی قرار میدهد و نتیجه این بررسی را به متقاضی ابلاغ میکند. متقاضی میتواند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ دلایل خود را نسبت به گزارش کارشناسی به مرجع ثبت ارائه کند یا اینکه ظرف همان مدت، تغییراتی را در چهارچوب اظهارات یا ایرادهای ارزیاب در ادعا یا ادعاها انجام دهد، مشروط بر اینکه در نتیجه این تغییرات ادعا با ادعاهای،اصلاحی از حدود توصیف اظهار نامه نخست فراتر نرود. مرجع ثبت نظر نهائی خود را مبنی بر پذیرش یا عدم پذیرش اظهارنامه مورد تقاضا که کارشناسان ذیربط با در نظر گرفتن دلایل و پاسخ متقاضی و دلایل ذی نفعان در صورت ارائه تدوین نموده اند ظرف یک ماه به متقاضی ابلاغ می.کند. در صورت رد تقاضای ثبت، متقاضی میتواند با رعایت مفاد ماده (۲۳) این قانون، به این تصمیم اعتراض کند.
تبصره ۱- در صورت ضرورت به تشخیص مرجع ثبت، مهلت یکساله مذکور در این ماده حداکثر تا شش ماه دیگر قابل افزایش است.
تبصره ۲- چنانچه ظرف مهلت مذکور در این ماده، مرجع ثبت پاسخ بررسی ماهوی را مشخص نکند موضوع به درخواست متقاضی قابل رسیدگی در هیات موضوع ماده (۲۳) این قانون است.
تبصره ۳- در صورت درخواست تمدید مهلت رفع نقص، مرجع ثبت پس از بررسی اوضاع و احوال در این زمینه تصمیم مقتضی اتخاذ مینماید. درخواست تمدید مهلت صرفاً برای یکبار و حداکثر به مدت سی روز ممکن است.
ماده ۲۷ - مرجع ثبت اظهارنامه و پیوستهای مربوط به آن را پس از گذشت هجده ماه از تاریخ ثبت اظهار نامه یا در صورت مقتضی از تاریخ حق تقدم برای عموم منتشر میکند. چنانچه بررسی و تأیید اظهارنامه قبل از مهلت مذکور تمام شود، متقاضی میتواند با پرداخت هزینه مربوط به صورت مکتوب از مرجع مذکور تقاضا کند اظهارنامه و پیوستهای مربوط به آن را قبل از مهلت هجده ماهه منتشر کند.
تبصره- مرجع ثبت مکلف است اظهارنامههایی که به هر دلیل رد شده اند را نیز برای عموم منتشر و امکان دسترسی عمومی به سامانه برخط یا جویشگر (موتور جستجوی اظهار نامههای ردشده را ایجاد کند.
ماده ۲۸- هر شخصی که نسبت به تقاضای ثبت اختراع و پذیرش اظهارنامه اعتراض داشته باشد، باید آن را به صورت کتبی در دو نسخه به مرجع ثبت تسلیم نماید. نسخه دوم اعتراض نامه پس از ثبت با قید تاریخ و شماره وصول، به معترض مسترد می گردد. اعتراض نامه باید همراه با دلایل و مستندات و رسید مربوط به پرداخت هزینه رسیدگی به اعتراض تسلیم شود چنانچه مرجع ثبت پس از بررسی اعتراض نامه و مدارک مورد استناد آن را ناقص تشخیص دهد موارد را به صورت مکتوب به معترض اطلاع میدهد و از او میخواهد که ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، نسبت به رفع نقص اقدام کند؛ در غیر این صورت اعتراض نامه بی اعتبار محسوب می شود.
ماده ۲۹- پس از انتشار متن نهائی،اختراع هر شخصی که نسبت به پذیرش اظهار نامه اعتراض داشته باشد میتواند ظرف نه ماه اعتراض خود را به مرجع ثبت تسلیم کند. مرجع ثبت، اعتراض واصل شده را جهت رسیدگی و اتخاذ تصمیم به هیأت موضوع ماده (۲۳) این قانون ارسال میکند. در صورت سپری شدن مهلت نه ماهه شخص معترض به اختراع ثبت شده و گواهینامه صادر شده، می تواند اعتراض خود را در مرجع صالح قضائی مطرح کند.
ماده ۳۰ - هرگاه شخصی با داشتن ادعای حق مالکیت نسبت به اختراعی که قبلاً به نام او ثبت نشده و شخص دیگری اظهار نامه ثبت آن را به مرجع ثبت تسلیم نموده است اعتراض،کند باید همزمان با،اعتراض برای خود تقاضای ثبت اختراع کند و هزینه ثبت اظهارنامه و سایر هزینههای مربوط به آن را تأدیه نماید. مرجع ثبت موظف است ظرف ده روز از تاریخ وصول اعتراض نامه، نسخهای از آن را به انضمام رونوشت مدارک و دلایل استنادی به متقاضی ثبت ابلاغ کند. متقاضی مکلف است ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ، پاسخ مکتوب خود به اعتراض وارد شده را به مرجع ثبت تسلیم نماید چنانچه متقاضی نسبت به اعتراض سکوت کند یا به صورت مکتوب آن را بپذیرد درخواست او برای ثبت اختراع مسترد شده محسوب می شود و مرجع ثبت مراتب را به معترض ابلاغ میکند تا از طریق اظهار نامهای که همزمان با اعتراض تسلیم کرده است، نسبت به ثبت آن اقدام کند. در صورتی که متقاضی اعتراض را وارد نداند مرجع ثبت مراتب را ظرف ده روز به معترض ابلاغ میکند و وی از تاریخ ابلاغ میتواند ظرف بیست روز اعتراض خود را به هیأت موضوع ماده (۲۳) این قانون تسلیم کند و رسید آن را به مرجع ثبت تحویل دهد. در این صورت رسیدگی به اظهار نامه ثبت اختراع تا تعیین تکلیف نهائی پرونده اعتراض متوقف میماند و در صورت عدم تسلیم رسید اعتراض، روند رسیدگی به اظهار نامه اولیه ادامه می یابد.
هیأت مذکور مکلف است حداکثر ظرف سه ماه به اعتراض، رسیدگی و رأى مقتضی صادر نماید مدت مذکور حداکثر به مدت سه ماه فقط برای یکبار قابل تمدید است.
ماده ۳۱- در مواردی که معترض با ادعای داشتن حقوق دیگری غیر از حق مالکیت نسبت به اختراعی که اظهار نامه ثبت آن به مرجع ثبت تسلیم شده و هنوز در ایران به ثبت نرسیده است اعتراض داشته باشد نیز حکم ماده (۳۰) این قانون مجری است، مگر اینکه اختراع قانوناً قابل ثبت نباشد که در این صورت لازم نیست که اظهارنامه ثبت اختراع به مرجع ثبت تسلیم شود.
ماده ۳۲- پس از گذشت مهلت مقرر در مواد (۲۷) و (۲۸) این قانون و پذیرش نهائی اظهارنامه مرجع،ثبت اختراع را ثبت نموده و پس از دریافت هزینه مربوط، گواهینامه ثبت اختراع را صادر و به متقاضی تسلیم می کند.
تبصره- مهلت پرداخت هزینه موضوع این ماده حداکثر یک ماه پس از اعلام پذیرش نهائی اظهار نامه به متقاضی است و تا شش ماه با پرداخت جریمهای معادل نصف حق الثبت قابل تمدید.است در صورت عدم پرداخت هزینه مربوط در این مهلت اظهار نامه بی اعتبار محسوب میشود.
مبحث چهارم - حقوق ناشی از اختراع و مدت اعتبار آن
بند اول- جنبههای مادی حقوق ناشی از اختراع
ماده ۳۳- جنبههای مادی حقوق ناشی از اختراع یا حق بهره برداری انحصاری از آن متعلق به دارنده گواهینامه اختراع (مالک اختراع) است.
ماده ۳۴ - مدت اعتبار گواهینامه،اختراع مشروط به رعایت ماده (۶۵) این قانون، بیست سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه است.
ماده ۳۵- بهره برداری از اختراع ثبت شده در ایران از سوی اشخاصی غیر از مالک اختراع، مشروط به موافقت مالک آن یا نماینده یا قائم مقام وی است. مالک اختراع ثبت شده یا نماینده یا قائم مقام او میتواند با رعایت مواد (۳۸) و (۵۸) این قانون علیه هر شخصی که بدون اجازه وی یا نماینده یا قائم مقام،او مبادرت به انجام یکی از اعمال مندرج در مواد (۴۷) و (۳۷) این قانون نموده و مرتکب نقض حقوق وی شده است حسب مورد، دعوا یا شکایت خود را در مرجع صالح قضائی اقامه کند.
ماده ۳۶- در صورتی که اختراع به صورت فراورده باشد، حقوق مادی ناشی از گواهینامه اختراع و بهره برداری انحصاری از آن عبارت است از:
۱ - ساخت
۲ - واردات
۳ - عرضه برای فروش
۴ - فروش و استفاده از فراورده
۵ - ذخیره به قصد فروش یا عرضه برای فروش یا استفاده از فراورده
تبصره- بهره برداریهای مندرج در این ماده شامل ریز سازواره (میکروارگانیسم) های دست ورزی شده موضوع گواهینامه اختراع که با قصد تجاری سازی از طریق تکثیر یا تولید مثل به دست آمده و واجد همان ویژگیهای مورد ادعا در گواهینامه هستند نیز می شود.
ماده ۳۷- در صورتی که اختراع به صورت فرایند،باشد، حقوق مادی ناشی از گواهینامه اختراع عبارت است از:
۱- استفاده از فرایند
۲- موارد مندرج در ماده (۴۷) این قانون در خصوص فراورده هایی که به طور مستقیم از طریق فرایند به دست میآید بجز ارقام گیاهی یا دامی
تبصره- در خصوص فرایندهای زیستی موضوع گواهینامه اختراع که موجب تکثیر ریز سازواره (میکروارگانیسم دست ورزی شده مورد ادعا می شود، فراورده هایی که به طور مستقیم از ریز سازواره میکروارگانیسم دست ورزی شده تکثیر شده به دست می آید، نیز مشمول این ماده است.
ماده ۳۸- حقوق مادی ناشی از اختراع ثبت شده و بهره برداری از آن، شامل موارد زیر نمی شود:
۱ - فروش مجدد فراورده هایی که توسط مالک اختراع یا با توافق او در بازار عرضه می شود.
۲ - واردات فراورده هایی که توسط مالک یا با توافق او در بازار عرضه شده است.
تبصره- مفاد بندهای (۱) و (۲) این ماده شامل فروش مجدد فراورده هایی که حاوی منبع ژنی (ژنتیکی) قابل تکثیر هستند و توسط مالک اختراع یا با توافق او در بازار ارائه شده اند نیز میشود مشروط بر آنکه ماده ژنی (ژنتیکی) به دست آمده به طور متوالی برای تکثیر یا رویش مجدد بکار گرفته نشود.
۳ - استفاده از وسایل موضوع اختراع در،هواپیماها، وسائط نقلیه زمینی یا کشتیهای سایر کشورها که به طور موقت یا به طور تصادفی وارد حریم هوایی مرزهای زمینی یا آبهای کشور میشوند.
۴ - بهره برداری از اختراع که با هدف استفاده در تحقیقات علمی یا آزمایشی یا با اهداف آموزشی و پژوهشی انجام می شود.
۵ - بهره برداری توسط هر شخصی که به صورت غیر متقلبانه قبل از تقاضای ثبت اختراع یا در مواقعی که حق تقدم تقاضا شده است، قبل از تاریخ تقاضای حق تقدم همان،اختراع از اختراع استفاده میکرده یا اقدامات جدی و مؤثری جهت آماده شدن برای استفاده از آن در ایران به عمل آورده است مشروط بر آنکه آن شخص اثبات نماید دانش اختراع را از طریق افشای اطلاعات در موعد مهلت ارفاقی مخترع که در آن اظهارنامه تسلیم شده است و یا در نتیجه نقض تعهدات خود نسبت به مالک اختراع یا نماینده وی به دست نیاورده است حقوق استفاده کننده قبلی تنها به همراه شرکت یا کسب و کار یا به همراه بخشی که در آن از اختراع استفاده میشده یا مقدمات استفاده از آن فراهم گردیده قابل انتقال یا واگذاری است.
۶ - استفاده شخصی از اختراع بدون مقاصد تجاری
۷ - اقدام مقدماتی برای استفاده تجاری از اختراع دارویی
۸ - ساخت داروهای ترکیبی تک نسخهای
۹ - تغییر شیوه کاربرد داروی ثبت شده بدون تغییر در ماهیت
ماده ۳۹ - موارد صدور پروانه بهره برداری اجباری به شرح زیر است:
۱ - اقتضای مصالح ملی و منافع عمومی: در مواردی که با نظر بالاترین مقام دستگاه اجرائی،مربوط مصالح ملی و منافع عمومی مانند امنیت ملی، تغذیه بهداشت یا توسعه سایر بخشهای اقتصاد کشور اقتضاء کند که دستگاه اجرائی با اشخاص ثالث معین از اختراع بهره برداری کنند.
۲ - اتخاذ رویههای ضدرقابتی: در صورتی که بهره برداری مالک اختراع یا اشخاص مجاز از طرف او مغایر با رقابت آزاد باشد و بالاترین مقام دستگاه اجرائی مربوط بهره برداری از اختراع را رافع مشکل تشخیص دهد.
۳ - کوتاهی بهره برداری اختراع در ایران هنگامی که سه سال از تاریخ تسلیم اظهار نامه اختراع یا دو سال از تاریخ صدور گواهینامه اختراع گذشته و مخترع، بدون عذر موجه در ایران از آن بهره برداری نکرده یا به میزان کافی عرضه نکرده باشد. در محاسبه مهلت حمایت مهلتی که طولانی تر است باید منظور گردد.
۴ - وجود اختراعات وابسته: در مواردی که اختراع مؤخر که متضمن پیشرفت مهم فنی است و اهمیت اقتصادی قابل توجهی دارد بدون استفاده از یک اختراع مقدم قابل بهره برداری نباشد.
ماده ۴۰ - برای تشخیص هر یک از موارد مندرج در بندهای (۱) تا (۳) ماده (۳۹) این قانون، موضوع در هیأتی مرکب از رئیس مرجع ثبت، بالاترین مقام دستگاه اجرائی ذی ربط یا) نمایندگان هر یک از (آنها و یکی از قضات متخصص در این امر با انتخاب رئیس قوه قضائیه، مطرح میشود در صورت موافقت آن هیأت دستگاه اجرائی یا اشخاص معین بدون نیاز به موافقت مالک اختراع، از آن بهره برداری می کنند. به منظور انجام تمام وظایف اداری هیأت موضوع این ماده، دبیرخانهای تحت ریاست رئیس مرجع ثبت در آن مرجع تشکیل می شود.
تبصره ۱- تصمیمهای هیأت لازم الاجرا بوده و ظرف بیست روز قابل اعتراض در مرجع صالح قضائی میباشد.
تبصره ۲ - پروانه بهره برداری اجباری اختراعات دفاعی را که سازمانهای دفاعی تقاضا کرده اند، توسط هیأتی به ریاست رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با نماینده وی و با عضویت نماینده وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و رئیس سازمان دفاعی متقاضی صادر می.شود تصمیمات این هیأت قابل اعتراض است. به این اعتراض در شعبه ویژه دیوان عدالت اداری که توسط رئیس قوه قضائیه تعیین میشود با دعوت از نماینده رئیس ستاد کل نیروهای مسلح رسیدگی میشود. در مواردی که در این قانون اتخاذ تصمیم به هیأت موضوع این ماده واگذار شده است، در خصوص اختراعات آزاد دفاعی هیأت موضوع این تبصره اتخاذ تصمیم مینماید و در مواردی که در این قانون نظر قاضی عضو هیأت موضوع این ماده در اتخاذ تصمیم مؤثر است، در خصوص اختراعات دفاعی نظر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح یا نماینده وی در هیأت مؤثر خواهد بود.
ماده ۴۱- متقاضی پروانه بهره برداری اجباری باید تواناییهای لازم برای بهره برداری از اختراع را داشته باشد. درخواست صدور پروانه بهره برداری اجباری به دبیرخانه موضوع ماده (۴۰) این قانون تسلیم میشود و باید شامل موارد زیر باشد:
۱ - نظرات و دلایل متقاضی مبنی بر اقتضای مصالح ملی و منافع عمومی یا وجود رویه ضدرقابتی و یا کوتاهی در به کار بردن اختراع در ایران
۲ - دلایل و مدارکی که به موجب آن ثابت شود دستگاه اجرائی یا سایر اشخاص متقاضی از مالک اختراع درخواست بهره برداری نموده، ولی نتوانسته اند اجازه بهره برداری را در شرایط و مدت زمان متعارف تحصیل نمایند.
۳ - دلایل و مدارک مثبته در راستای توانایی استفاده متقاضی پروانه بهره برداری اجباری از اختراع
تبصره- درخواستهایی که از سوی دستگاههای اجرائی ارائه میشود، باید به امضای بالاترین مقام آن دستگاه رسیده باشد.
ماده ۴۲ - دبیرخانه پس از دریافت درخواست پروانه بهره برداری اجباری حداکثر ظرف ده روز موضوع را به مالک اختراع ابلاغ میکند. مالک اختراع میتواند حداکثر ظرف سی روز نظرات و دلایل خود را به صورت مکتوب به دبیرخانه تحویل دهد. این نظرات و دلایل در دبیرخانه به ثبت رسیده و برای تصمیم گیری به هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون تسلیم میشود.
ماده ۴۳- دبیرخانه هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون، حداقل ده روز پیش از تشکیل جلسه هیأت زمان آن را به متقاضی پروانه بهره برداری اجباری و مالک اختراع اطلاع میدهد. اشخاص مذکور میتوانند در جلسه حضور پیدا کنند. هیأت با ملاحظه دلایل و مستندات ذی نفعان و استماع اظهارات آنها در صورت حضور در جلسه، تصمیم مقتضی را اتخاذ و به آنها ابلاغ مینماید.
ماده ۴۴ - در صورت اعطای پروانه بهره برداری اجباری، هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون باید مبلغ مناسب با اخذ نظر سه کارشناس رسمی دادگستری در حوزه ارزش گذاری با انتخاب قاضی عضو هیأت شرایط بهره برداری هویت بهره بردار مدت بهره برداری اقدامات اجرائی مدت زمان لازم برای انجام اقدامات اجرائی توسط بهره بردار، محدوده جغرافیایی و موارد مجاز استفاده از اختراع را دقیقاً مشخص نماید پرداخت هزینه کارشناسان موضوع این ماده به عهده بهره بردار است. استفاده از پروانه بهره برداری اجباری منوط به تأدیه هزینه بهره برداری به دارنده گواهینامه اختراع و در صورت عدم امکان تأدیه تودیع آن به صندوق دادگستری است. پروانه بهره برداری اجباری نمی تواند حق بهره برداری برای دارنده مجوز اجباری را به صورت انحصاری مقرر کند.
ماده ۴۵ - در صورتی که به تشخیص هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون، فوریت مصالح ملی و منافع عمومی اقتضاء،کند رعایت شرایط مقرر در بند (۲) ماده (۴۱)، مواد (۴۲) و (۴۳) و ذیل ماده (۴۴) پرداخت هزینه بهره برداری این قانون و نیز رعایت مواعد مربوط، لازم نیست تصمیم هیأت در این مورد، بلافاصله به اجرا در میآید و دبیرخانه آن را ظرف بیست روز به مالک اختراع ابلاغ میکند.
تبصره- در صورت اجرای این،ماده هزینه بهره برداری موضوع ماده (۴۴) این قانون ظرف حداکثر دوماه پس از صدور پروانه بهره برداری اجباری به دارنده گواهینامه اختراع پرداخت میشود.
ماده ۴۶ - مرجع ثبت تصمیم هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون، مبنی بر اعطای پروانه بهره برداری اجباری تغییر یا لغو آن را ثبت و به مالک اختراع و سایر اشخاص ذی نفع ابلاغ نموده و برای عموم منتشر میکند.
ماده ۴۷ - هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون میتواند بنا به درخواست مالک اختراع یا دارنده پروانه بهره برداری اجباری و پس از استماع اظهارات طرفین یا یکی از آنها تصمیم خود مبنی بر بهره برداری اجباری از اختراع را تا حدی که اوضاع و احوال اقتضاء کند تغییر دهد.
ماده ۴۸ - چنانچه مالک اختراع ادعا کند که شرایط و اوضاع و احوالی که باعث صدور پروانه بهره برداری اجباری شده دیگر وجود ندارد و یا اینکه ادعا نماید بهره بردار نتوانسته است طبق مفاد تصمیم هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون و شرایط آن عمل کند درخواست لغو پروانه بهره برداری اجباری را همراه با مدارک و مستندات مربوط به دبیرخانه هیأت مذکور تسلیم می.کند دبیرخانه موظف است حداکثر ظرف ده روز از تاریخ تسلیم درخواست مراتب را همراه با دلایل به بهره بردار اعلام کند تا اگر او پاسخی داشته باشد ظرف سیروز به دبیرخانه اعلام نماید دبیرخانه باید اظهارات طرفین را به انضمام مدارک و مستندات ارائه شده برای اتخاذ تصمیم به هیأت مذکور ارسال کند. هیأت پس از استماع اظهارات مالک اختراع و شخص بهره بردار و بالاترین مقام دستگاه اجرائی، حسب مورد راجع به رد تقاضای مالک اختراع یا لغو پروانه بهره برداری اجباری تصمیم مقتضی را اتخاذ میکند.
ماده ۴۹ - حق ناشی از پروانه بهره برداری اجباری از اختراع موضوع بندهای (۱)، (۲) و (۳) ماده (۳۹) این،قانون به طور مستقل قابل واگذاری نیست و باید همراه با شرکت یا کسب و کار دارنده مجوز اجباری از طرف هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون یا به همراه قسمتی از شرکت یا کسب و کاری که اختراع در آن بهره برداری میشود، منتقل گردد.
ماده ۵۰ - هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون باید با حضور همه اعضاء، تشکیل شده و با اکثریت آرای حاضران که عضو قاضی جزء آن باشد تصمیم گیری کند.
ماده ۵۱- چنانچه شرایط مقرر در بند (۴) ماده (۳۹) این قانون وجود داشته باشد مرجع ثبت با اخذ هزینه مربوط به درخواست مالک اختراع مؤخر، پروانه بهره برداری از اختراع مقدم را جهت بکارگیری در اختراع،مؤخر بدون موافقت مالک آن صادر میکند. اگر پروانه بهره برداری بدون موافقت مالک اختراع مقدم صادر شود، مرجع ثبت به درخواست وی، پروانه بهره برداری از اختراع مؤخر را نیز بدون موافقت مالک آن صادر مینماید. درخواست مذکور باید همراه با دلایل و مدارکی باشد که به موجب آن ثابت شود متقاضی از مالک اختراع درخواست بهره برداری،نموده ولی نتوانسته است اجازه بهره برداری را در شرایط و مدت زمان متعارف تحصیل نماید مرجع ثبت پس از دریافت درخواست صدور پروانه بهره برداری اجباری آن را در دفتری مخصوص ثبت و ظرف ده روز از زمان دریافت همراه با دلایل مدارک و مستندات به مالک اختراع مقدم ابلاغ مینماید. مالک اختراع مقدم باید نظرات دلایل و مدارک خود را ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ به مرجع ثبت تسلیم نماید مرجع ثبت پس از ملاحظه دلایل و مستندات طرفین در مورد اعطای پروانه بهره برداری اجباری تصمیم مقتضی را اتخاذ میکند. تصمیم گیری در خصوص اجرای این ماده به عهده هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون میباشد.
تبصره ۱- در صورت اعتراض به تصمیم هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون، تا قبل از نهایی شدن تصمیم مرجع صالح قضائی در این مورد، پروانه بهره برداری اجباری صادر شده معلق میماند.
تبصره ۲- انتقال پروانه بهره برداری اجباری از اختراع مقدم فقط همراه با اختراع مؤخر و انتقال پروانه بهره برداری اجباری از اختراع مؤخر فقط همراه با اختراع مقدم امکان پذیر است.
ماده ۵۲- در تصمیم مربوط به صدور هر یک از پروانههای بهره برداری اجباری از اختراع مقدم یا مؤخر باید حدود و کاربرد پروانه هزینه متناسبی که باید به مالک اختراع مورد نظر پرداخت شود و نیز شرایط پرداخت تعیین گردد. هر یک از طرفین میتواند با اثبات اینکه بهره بردار نتوانسته است طبق مفاد تصمیم مذکور و شرایط آن عمل،کند درخواست لغو پروانه بهره برداری اجباری را همراه با مدارک و مستندات مربوط به مرجع ثبت تسلیم کند هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون با احراز عدم رعایت مفاد تصمیم و شرایط،آن پروانه بهره برداری اجباری را لغو میکند.
تبصره- مالک اختراع و دارنده پروانه بهره برداری اجباری میتوانند نسبت به میزان هزینه تعیین شده برای صدور پروانه بهره برداری،اجباری ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ تصمیم هیأت موضوع ماده (۴۰) این قانون در مراجع صالح قضائی اعتراض کنند. این اعتراض مانع از بهره برداری از پروانه بهره برداری اجباری نیست.
ماده ۵۳- بهره برداری اجباری از اختراع محدود به هدفی است که در پروانه بهره برداری اجباری آمده است و مشروط به پرداخت هزینه بهره برداری به مالک اختراع میباشد.
بند دوم - جنبههای معنوی حقوق ناشی از اختراع
ماده ۵۴- جنبههای معنوی حقوق ناشی از اختراع، شامل موارد زیر است:
۱- ذکر نام پدیدآورنده اختراع به عنوان مخترع فرد یا افراد مخترع حق دارند که نام آنها به عنوان مخترع در گواهینامه اختراع ذکر شود حتی اگر حقوق مادی ناشی از ثبت اختراع، متعلق به دیگری باشد. با وجود این مخترع میتواند به صورت کتبی، عدم ذکر نام خود را به عنوان مخترع از مرجع ثبت درخواست کند. در این صورت، نام او در گواهینامه اختراع درج نمیشود.
۲- بهره مندی از تقدیر و جایزه تقدیر،پاداش جایزه نقدی و امتیازاتی که به هر نحو به اختراع به عنوان دستاورد علمی تعلق میگیرد، متعلق به مخترع است؛ حتی اگر حقوق مادی ناشی از ثبت اختراع، متعلق به دیگری باشد.
ماده ۵۵ - هرگونه اظهار یا تعهد مخترع مبنی بر اینکه نام شخص دیگری به عنوان مخترع در گواهینامه اختراع ذکر گردد، فاقد اثر است.
ماده ۵۶ - حق معنوی ناشی از اختراع دائمی است دارنده حق معنوی همواره مخترع است اما دارنده حقوق مادی ناشی از گواهینامه اختراع ممکن است شخصی غیر از مخترع باشد.
مبحث پنجم - واگذاری حق اختراع
ماده ۵۷- حقوق مادی ناشی از تسلیم اظهارنامه مربوط به اختراع یا اختراع ثبت شده قابل نقل و انتقال است و مالک اختراع میتواند حقوق مادی خود را به هر نحو، از قبیل انتقال مالکیت تفویض اجازه بهره برداری و سرمایه گذاری مشترک اعمال کند. در انتقال مالکیت حق اختراع با انتقال حق مالکیت ناشی از تسلیم اظهارنامه تمام حقوقی که حسب مورد به موجب گواهینامه اختراع یا تسلیم اظهارنامه مربوط ایجاد میشود تا زمانی که اختراع دارای اعتبار قانونی است به دیگری واگذار میگردد.
تبصره ۱- در صورت سکوت قرارداد اجازه بهره برداری به دیگری، مانع اعطای اجازه بهره برداری به اشخاص دیگر نخواهد بود.
تبصره ۲- در طول مدت قرارداد انتقال گیرنده حق واگذاری حقوق خود به غیر را ندارد مگر آنکه خلاف آن شرط شده باشد.
ماده ۵۸- تمام قراردادهای راجع به انتقال مالکیت اختراع ثبت شده یا انتقال حقوق ناشی از تسلیم اظهارنامه آن یا اجازه بهره برداری از آنها باید در دفتر اسناد رسمی به ثبت برسد و خلاصه آن در پشت (ظهر) گواهینامه اختراع درج شود. سردفتر اسناد رسمی پس از استعلام اصالت گواهینامه اختراع و احراز هویت طرفین نسبت به تنظیم سند رسمی اقدام می.کند سردفتر اسناد ر رسمی، قراردادهای تنظیم شده را جهت ثبت در دفاتر مربوط و انتشار مراتب آن به صورت الکترونیکی برای مرجع ثبت ارسال می.کند تأثیر این موارد بر اشخاص ثالث منوط به رعایت این ماده است. تبصره ۱- دفترخانه اسناد رسمی برای تنظیم قراردادهای انتقال حقوق ناشی از اختراع یا اعطای مجوز بهره برداری پس از دریافت هزینه مربوط باید نسبت به آخرین وضعیت اختراع با اظهارنامه آن از مرجع ثبت استعلام و در صورت وجود یکی از موارد زیر از تنظیم قرارداد خودداری نماید:
۱- درخواست مربوط به اختراعی باشد که قبلاً به صورت انحصاری واگذار شده است.
۲- حقوق مادی ناشی از اختراع، توقیف شده باشد.
۳- هزینه سالانه گواهینامه اختراع پرداخت نشده یا مدت آن منقضی شده باشد.
تبصره ۲- در صورتی که انتقال مالکیت و یا واگذاری حقوق مربوط به اختراع در بازار اوراق بهادار یا به بازار بورس کالا با رعایت قوانین و مقررات مربوط و با رعایت حکم تبصره (۱) این ماده انجام گرفته باشد رعایت تشریفات مذکور در این ماده الزامی نیست لکن در این موارد پس از قطعی شدن،معاملات مراتب واگذاری و قرارداد تنظیمی باید جهت ثبت در دفاتر مربوط و انتشار مراتب آن، از سوی مرجع ذی ربط در بازار مربوط به صورت الکترونیکی و برخط به مرجع ثبت اطلاع داده شود.
تبصره ۳ مرجع ثبت مفاد قراردادهای انتقال و بهره برداری را به صورت محرمانه حفظ ولی نقل و انتقال و اجازه بهره برداری را ثبت و آگهی میکند.
ماده ۵۹- در صورت فوت دارنده گواهینامه اختراع و باقی بودن مدت اعتبار آن حقوق ناشی از ثبت اختراع به ورثه منتقل می.شود در این صورت، مرجع ثبت به درخواست وراث یا یکی از آنها و پس از دریافت هزینه مربوط، نام ورثه یا موصی له را به عنوان دارنده حق در مرجع ثبت قید کرده و مراتب را با ذکر میزان سهم هر یک در دفتر ثبت اختراعات ثبت و منتشر میکند.
ماده ۶۰- پرداخت هزینه سالانه یا دورهای ثبت اختراع به عهده دارنده حق مادی ناشی از اختراع میباشد و در صورت عدم پرداخت توسط مالک، دارنده مجوز بهره برداری میتواند نسبت به پرداخت هزینههای مذکور اقدام کند.
ماده ۶۱- جنبههای معنوی حقوق ناشی از اختراع، قابل انتقال نیست.
مبحث ششم - زوال حق اختراع
ماده ۶۲- حقوق انحصاری ناشی از اختراع ثبت شده در این موارد زایل میشود:
۱- انقضای مدت اعتبار گواهینامه
۲- اعراض
۳- عدم پرداخت هزینه سالانه یا دورهای
۴- ابطال گواهینامه یا ابطال بخشهایی از ادعاهای مربوط
تبصره- زوال جزئى حق اختراع در این بند محدود به همان ادعا یا ادعاها است.
ماده ۶۳- پس از زوال حق اختراع هر شخصی مجاز است در چهارچوب مقررات مربوط از اختراع بهره برداری کند با زوال حق اختراع، حقوق معنوی ناشی از اختراع جز در مورد بند (۵) ماده (۷۳) این قانون به قوت خود باقی است.
ماده ۶۴- مالک اختراع میتواند با تسلیم اعراض نامه به مرجع ثبت، از حقوق خود نسبت به اختراع ثبت شده اعراض نماید اعراض میتواند کلی یا جزئی بوده و نسبت به کل گواهینامه اختراع یا یک یا چند ادعا باشد. اثر اعراض از زمان تسلیم درخواست اعراض به مرجع ثبت است.
تبصره ۱ - اعراض مالک اختراع از حقوق خود نسبت به اختراع ثبت شده مشروط به این است که حقوق مذکور از سوی مراجع قضائی توقیف نشده یا متعلق حق غیر قرار نگرفته باشد.
تبصره ۲ - در مورد موضوع بند (۴) ماده (۳۹) این قانون، دارنده پروانه بهره برداری اجباری از اختراع،مؤخر نمیتواند بدون اجازه دارنده گواهینامه اختراع مقدم از حق اختراع اعراض نماید در این حالت مراتب اعراض باید به صورت کتبی و همراه با رضایت ذینفع به مرجع ثبت اعلام گردد.
تبصره ۳ - مرجع ثبت درخواست مزبور را به ذی نفعان ثبت اختراع، اعلام و پس از دریافت هزینه مربوط، آن را منتشر مینماید.
تبصره ۴ - اعراض مالک اختراع از حقوق خود نسبت به اختراع ثبت شده، مانع طرح یا ادامه رسیدگی به دعوای ابطال گواهینامه اختراع نمی شود.
ماده ۶۵- برای صیانت از حقوق دارنده اظهارنامه و یا دارنده گواهینامه ثبت اختراع، پرداخت هزینه تمدید آن به مرجع ثبت بعد از گذشت دو سال از تاریخ تسلیم اظهار نامه آغاز شده و سپس به طور سالانه یا دورهای و در بازه زمانی دو ماه پیش از اتمام اعتبار آن ادامه مییابد تأخیر در پرداخت این هزینه، مشروط به پرداخت جریمه معادل دو برابر هزینه تمدید، آن حداکثر تا شش ماه مجاز است؛ در غیر این صورت اظهارنامه مسترد تلقی شده یا گواهینامه،اختراع فاقد اعتبار میگردد و مرجع ثبت موظف است مراتب بی اعتباری گواهینامه اختراع را ظرف چهل و پنج روز منتشر نماید.
تبصره ۱ - میزان اقساط سالانه یا دورهای اختراع در آیین نامه اجرائی این قانون تعیین میشود و اقساط آتی اختراعاتی که پیش از تصویب این قانون و آیین نامه اجرائی آن ثبت شدهاند مطابق با تعرفههای جدید محاسبه میگردد.
تبصره ۲ - دارنده اظهار نامه یا گواهینامه ثبت اختراع میتواند هزینه دوره پنج سال را یکجا پرداخت کند
تبصره ۳ - در صورتی که انتشار پیش از موعد مطابق ماده (۲۷) این قانون صورت پذیرد و بنا به سایر دلایل ثبت اختراع قبل از دوسال از تاریخ تسلیم اظهارنامه انجام شود حق الثبت اولیه باید به صورت یکجا و پیش از موعد پرداخت گردد.
تبصره ۴ - مرجع ثبت مكلف است یک ماه قبل از سررسید پرداخت اقساط سالانه مذکور در این ماده، برای پرداخت هزینه تمدید اعتبار به نحو مقتضی مراتب لزوم پرداخت هزینه را به اطلاع دارنده گواهینامه ثبت اختراع برساند.
ماده ۶۶- اگر گواهینامه اختراع به طور مشترک در مالکیت دو یا چند شخص باشد، هزینه تمدید گواهینامه اختراع بر عهده همه مالکان بر اساس سهم هر یک از آنها است. اگر تنها برخی از مالکان گواهینامه اختراع هزینه تمدید را بپردازند، میتوانند نسبت به سهم مالکان دیگر به آنها رجوع کنند.
ماده ۶۷- دادگاه در موارد زیر نسبت به ابطال گواهینامه اختراع اقدام مینماید:
۱- گواهینامه برای یکی از موارد مذکور در ماده (۵) این قانون صادر شده باشد.
۲- محرز شود شرایط ماهوی اختراع در زمان تسلیم اظهارنامه وجود نداشته است.
۳- افشای مؤثر مطابق ماده (۱۷) این قانون انجام نشده باشد.
۴- گواهینامه اختراع به شخصی اعطاء شده باشد که مستحق اعطای گواهینامه اختراع نبوده است.
۵- چهارسال از تاریخ تسلیم اظهار نامه اختراع و یا سه سال از تاریخ ثبت اختراع هر کدام که طولانی تر باشد گذشته و دارنده گواهینامه بدون عذر موجه، اقدام مؤثری جهت ساخت یا استفاده از آن در ایران انجام نداده باشد.
۶- دامنه حمایت از طریق تغییر غیر موجه گواهینامه اختراع، توسعه یافته باشد.
تبصره ۱- در خصوص منابع و اجزای ژنی (ژنتیکی) و زیستی قابل ثبت در چهارچوب این قانون علاوه بر موارد مذکور ارائه اطلاعات غیر واقعی در خصوص مبدأ جغرافیایی یا محل نگهداری و یا نحوه دسترسی به منبع ژنی (ژنتیکی) مورد استفاده و همچنین عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط به نحوه دسترسی به منابع ژنی (ژنتیکی) از موجبات ابطال گواهینامه اختراع است.
تبصره ۲- هر شخصی میتواند ابطال گواهینامه اختراع و یا ابطال یک ادعا یا بخشی از ادعاهای مربوط را از مرجع صالح قضائی درخواست نماید. در صورت ابطال اثر آن از تاریخ تسلیم اظهارنامه است بجز ابطال به دلیل بند (۵) این ماده که در این صورت اثر ابطال از تاریخ صدور حکم قطعی میباشد.
تبصره ۳- در خصوص بند (۶) دادگاه تنها به ابطال آن بخش از گواهینامه که از تغییر غیر موجه ناشی شده است حکم میدهد در این مورد اثر ابطال از تاریخ تغییر است.
ماده ۶۸- در صورتی که رأی صادر شده در مورد ابطال گواهینامه اختراع قطعی شود به مرجع ثبت ابلاغ میگردد تا آن را ثبت و منتشر نماید.
ماده ۶۹- در صورت زوال حق اختراع به موجب هر یک از موارد مندرج در ماده (۶۲) این قانون، هزینه ثبت و سایر هزینههای پرداخت شده مسترد نمی گردد.
مبحث هفتم - نقض حق اختراع و ضمانت اجرای آن
ماده ۷۰- انجام هرگونه فعالیتی که حقوق انحصاری مالک گواهینامه اختراع یا قائم مقام او را تضییع کند نقض حق اختراع محسوب میشود، مشروط بر اینکه این اقدامات پس از تاریخ ثبت اختراع صورت پذیرد.
تبصره- انجام هر یک از موارد مندرج در ماده (۳۸) این قانون، نقض حق اختراع محسوب نمیشود.
ماده ۷۱- در دعاوی مربوط به نقض حق اختراع در صورتی که اختراع به صورت فراورده باشد بار اثبات نقض بر عهده مدعی نقض است اما اگر اختراع به صورت فرایند دستیابی به یک فراورده بوده و دلایل متقن از جمله نظریه کارشناسی اطمینان آور وجود داشته باشد که ممکن است فراورده به دست آمده از طریق فرایند مزبور ساخته شده و با تلاشهای معقول فرایندی که واقعاً استفاده شده قابل احراز نباشد، در دعاوی مدنی بار اثبات عدم تولید فراورده از طریق آن فرایند بر عهده خوانده دعوای نقض میباشد. در این حالت چنانچه خوانده برای اثبات ادعای خود اسناد و مدارک یا اسرار تولیدی یا تجاری به دادگاه یا کارشناس رسمی دادگستری ارائه نماید، افشای آن ممنوع است و مرتکب علاوه بر جبران خسارت به حداکثر مجازات مقرر برای افشای اسرار تجاری محکوم میشود و اجرای مجازات مذکور قابل تعلیق نیست.
ماده ۷۲- در صورت اثبات نقض حق اختراع مرتکب به تقاضای هر یک از ذی نفعان باید تمام خساراتی که در نتیجه این نقض وارد شده است، از قبیل منافع ممکن الحصولی که صدق اتلاف میکند را جبران نماید.
ماده ۷۳- در هر مرحله از مراحل رسیدگی در دعاوی حقوقی و کیفری راجع به حقوق حاصل از ثبت اختراع معترض میتواند از مرجع قضائی که دعوا در آنجا مطرح شده صدور قرار تأمین خواسته و دستور توقیف فراوردههای ناقض حقوق ادعایی و نیز صدور دستور موقت نسبت به عدم ساخت فروش یا ورود این فراوردهها را درخواست کند. در صورتی که فراوردههای مورد ادعا در گمرک باشد، مأموران گمرک یا ضابطان قرار یا دستور فوق را اجرا میکنند.
تبصره- رسیدگی به درخواستهای مذکور در این ماده مطابق قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹/۱/۲۱ انجام میشود.
ماده ۷۴ - نمونه اشیاء مصرفی عبارت است از راه حلهای جدید فنی در رابطه با شکل و ساختار محصول یا ترکیبی از آنها که موجب بهبود عملکرد آن میشود. نمونه شی مصرفی، زمانی قابل ثبت است که جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد.
تبصره ۱- حمایت از نمونه اشیاء،مصرفی منحصر به فرآوردهها بوده و شامل فرایندها نمی شود.
تبصره ۲- حمایت از نمونه اشیاء،مصرفی شامل فراوردههای مواد شیمیایی مواد مرکب و چندسازه نمیباشد.